Η Μαργαρίτα Γερούκη, εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας, με σπουδές σε πτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο στη Φιλανδία σε προγράμματα σεξουαλικής αγωγής και μέλος της ομάδας που δημιούργησε τον “Φρίξο” το πρόγραμμα που βραβεύτηκε με το Παγκόσμιο Αριστείο Καινοτομίας, στο 24ο Παγκόσμιο Συνέδριο Σεξουαλικής Αγωγής πριν από λίγες μέρες στο Μεξικό, μίλησε στην Δέσποινα Κουτάντου και στην εκπομπή “Ναι μεν αλλά” για το πως γεννήθηκε το πρόγραμμα και πως φτάσαμε σήμερα στα Χανιά να δικάζονται τέσσερις νηπιαγωγοί.
“Τον Δεκέμβριο του 2011 η τοπική κοινωνία του Ρεθύμνου συγκλονίστηκε από μία τραγική ιστορία σεξουαλικής κακοποίησης πολλών παιδιών κλόνισε και μετά από λίγα χρόνια ο Δήμαρχος κύριος Μαρινάκης πρότεινε να φτιάξουμε μία ομάδα εκπαιδευτικών που θα δουλέψει ένα πρόγραμμα σεξουαλικής αγωγής. Διότι ουσιαστικά τα παιδιά μπορούν πολύ εύκολα να πέσουν θύματα εάν δεν έχουν ενημερωθεί για ορισμένα βασικά πράγματα. Καταρχήν το σώμα τους, ποια είναι τα γεννητικά τους όργανα, ποια είναι η σωστή ονομασία των γεννητικών οργάνων ή ποιοι είναι οι κανόνες οι οποίοι υπάρχουν και αφορούν τα γεννητικά μας όργανα. Τα γεννητικά όργανα τα προστατεύομαι όχι γιατί ντρεπόμαστε για αυτά αλλά γιατί είναι ευαίσθητα και σημαντικά. Έχουν έναν σωστό επιστημονικό όνομα έχουνε μία πολύ μεγάλη αξία και σημαντικότητα για τη διαιώνιση για την αναπαραγωγή του είδους και ότι κανένας μα κανένας δεν έχει δικαίωμα στο παιδικό σώμα, δεν έχει δικαίωμα να ακουμπάει τα γεννητικά όργανα των παιδιών,να δει τα γεννητικά του όργανα η να του επιδεικνύει τα γεννητικά του όργανα.
Ξεκινήσαμε λοιπόν πριν από περίπου πέντε χρόνια μία ομάδα εκπαιδευτικών εγώ,οι συνάδελφοι, Δέσποινα Μαυράκη, Αθήνα Τριαματακη και η Ελένη Βιταλάκη με την υποστήριξη του δήμου Ρεθύμνου δουλέψαμε σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια Ρεθύμνου. Είναι ένα πρόγραμμα το οποίο πήρε αρκετό καιρό για να γίνει αλλά έγινε πολύ συστηματικά και με πολύ καλή μέθοδο. Το ονομάσαμε “Φρίξο” γιατί ο Φρίξος είναι ο κεντρικός ήρωας, ένα σκατζοχοιράκι, που έχει αγκάθια για να προστατεύει το σώμα του, τα παιδιά όμως έχουνε ρούχα και εσώρουχα και ο Φρίξος μαθαίνει όλα όσα πρέπει να μάθει στα παιδιά με τελική γνώση το καλό και το κακό μυστικό. Στην κοινωνία μας έχουμε την αίσθηση και το μεταδίδουμε και στα παιδιά μας πολύ συχνά ότι ένα μυστικό είναι μυστικό δεν πρέπει να το λένε.Δυστυχώς όμως κάποιος που θέλει να εκμεταλλευτεί το παιδί , πατάει ακριβώς επάνω σε αυτό. Είτε θα το τρομάξει «είναι μυστικό δεν το λέμε» γιατί κάτι κακό θα συμβεί, είτε θα το δελεάσει «είναι το μυστικό μας δεν πρέπει να το πεις σε κανέναν».
Εμείς μέσα από το πρόγραμμα μαθαίνουμε στα παιδιά με ένα τραγουδάκι,
« το καλό το μυστικό στην καρδιά μου το κρατώ
το κακό το μυστικό κάπου πρέπει να το πω»
και μαθαίνουμε λοιπόν στα παιδιά ότι υπάρχουν ορισμένα μυστικά τα οποία μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα, ένα πάρτι έκπληξη για τη μαμά ας πούμε, αλλά υπάρχουν κι άλλα μυστικά τα οποία μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα. Αυτά τα μυστικά πρέπει να τα μοιραζόμαστε με κάποιον άνθρωπο ενήλικα της εμπιστοσύνης μας ή ακόμα ακόμα μια γραμμή βοήθειας όπως το «χαμόγελο του παιδιού».
Η εμπειρία μας στο χρόνο εφαρμογής ήταν ότι τα παιδιά μπορούσαν πάρα πολύ καλά να καταλάβουν αυτά τα θέματα, μπορούσαν πάρα πολύ καλά να διαφοροποιήσουν τα καλά και τα κακά μυστικά. Παράλληλα είχαμε συνεργασία με τους γονείς, συζητήσαμε και στην αρχή του προγράμματος για να τους ενημερώσουμε πως θα εξελιχθεί και για ποιο λόγο γίνονται όλα αυτά και στο τέλος ήτανε ενθουσιασμένοι θα έλεγα κυριολεκτικά γιατί όπως είπανε και οι ίδιοι τους δόθηκε μία αφορμή και μία καλή ευκαιρία να μιλήσουν με τα παιδιά τους. Μετά από κάθε μάθημα στέλναμε στους γονείς ένα μικρό σημείωμα με το τι συζητήσαμε στην τάξη και αυτό μας το ζήτησαν οι γονείς. Η κουβέντα στην τάξη άνοιγε ήταν μία πολύ καλή γέφυρα για να μπορέσουν οι γονείς να μιλήσουν με το παιδί τους για όλα αυτά τα θέματα. Το πρόγραμμα δοκιμάστε και ένα χρόνο στο Ρέθυμνο και στη συνέχεια έχοντας πάρει την έγκριση του ΙΕΠ (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) και στη συνέχεια το δώσαμε και σε άλλα σχολεία. Η πιο όμορφη στιγμή μας όσο αφορά τον Φρίξο ήταν πριν από δέκα μέρες που στο Μεξικό στο συνέδριο στο 24ο συνέδριο του Παγκόσμιου Οργανισμού για τη Σεξουαλική Υγεία η Ελληνική ομάδα, το δικό μας το πρόγραμμα, παρέλαβε το πρώτο βραβείο αριστείας και καινοτομίας εκπαιδευτικού προγράμματος σεξουαλικής αγωγής. Ο Φρίξος ξεχώρισε.
Αυτό το πρόγραμμα προσπάθησαν να εφαρμόσουν στο 19ο νηπιαγωγείο των Χανίων 4 συνάδελφοι νηπιαγωγοί και μάλιστα πριν εφαρμοστεί το πρόγραμμα είχαν ακολουθήσει όλους τους τύπους. Είχαμε κάνει συνάντηση με τους γονείς, τους εξηγήσαμε περί τίνος πρόκειται, γιατί οι εκπαιδευτικοί θέλουν ένα τέτοιο πρόγραμμα, γιατί ο στόχος της σεξουαλικής αγωγής είναι η υγεία. Μας ενδιαφέρει να μεγαλώνουμε παιδιά υγιείς σωματικά, συναισθηματικά και κριτικά με την με την έννοια να μπορούν να πάρουν σωστές αποφάσεις μεγαλώνοντας για την ζωή τους για την υγεία τους. Ήτανε όλοι πάρα πολύ ευχαριστημένοι εκτός από έναν γονέα ο οποίος είχε τις αντιρρήσεις του, ήταν σε εκείνη τη συνάντηση και έλεγε ότι δεν είναι σωστό να μιλάμε στα παιδιά για τα γεννητικά τους όργανα. Προσπάθησα να του εξηγήσω ότι μιλάμε στα παιδιά για τα γεννητικά τους όργανα γιατί τα γεννητικά τους όργανα είναι πάνω στο σώμα τους και τα βλέπουν. Αν για κάτι το οποίο βλέπουν και ακουμπούν τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία, δεν το αναφέρουμε, το προσπεράσουμε, περνάμε λάθος μηνύματα, είτε περνάμε το μήνυμα, δεν το αναφέρουμε, δεν υπάρχει, δεν έχει σημασία άρα μπορεί οποιοσδήποτε να κάνει ότι θέλει με αυτό το κομμάτι του σώματός μας. Ή ντρεπόμαστε για αυτό. Είναι επίσης λάθος μήνυμα γιατί πρώτον δεν ντρεπόμαστε όλα τα πράγματα είναι σοφά φτιαγμένα πάνω στο σώμα μας. Η ντροπή για το σώμα και η ντροπή για την εικόνα του σώματος πολλές φορές βγαίνει και σε ακραίες περιπτώσεις ψυχοπαθολογίας. Παρόλα αυτά, αυτός ο άνθρωπος δεν πείστηκε, έκανε τη μήνυση στις νηπιαγωγούς, ότι η αναφορά στην επιστημονική ονομασία των γεννητικών οργάνων δημιούργησε ένα ψυχικό τραύμα στο παιδί του. Δεν έφερε κάποιο άλλο χαρτί από κάποιον επιστήμονα, κάποιο κέντρο, ήτανε το δικό του συμπέρασμα και πάνω σε αυτό το συμπέρασμα που δεν έχει καμία σχέση με την ιατρική επιστήμη χωρίς να θέλω να παραγνωρίσω το ειδικό βάρος του γονέα αλλά ειδικά σε τόσο ακραίες περιπτώσεις καλό να είναι να έχουμε και μία άλλη επιστημονική άποψη.
Καταθέσαμε 14 άνθρωποι, στελέχη εκπαίδευσης, σχολικοί σύμβουλοι, ο προϊστάμενος της πρωτοβάθμιας, οι πρόεδροι των συλλόγων εκπαιδευτικών και των Χανίων και του Ρεθύμνου. Καταθέσαμε λοιπόν για να πούμε το αυτονόητο, ότι η σεξουαλική αγωγή ως θεματική ενότητα της αγωγής υγείας είναι ενταγμένη στο αναλυτικό μας πρόγραμμα και στο Δημοτικό και στο Νηπιαγωγείο, ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα είχε της έγκρισης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, έχει εφαρμοστεί σε δεκάδες να μην πω εκατοντάδες σχολικές μονάδες με πάρα πολύ θετικά αποτελέσματα, παρόλα αυτά, παρά τους 14 ανθρώπους που πήγαμε εκεί ο Εισαγγελέας αποφάσισε να το φέρετε την ακροαματική διαδικασία και να φτάσουμε στη σημερινή ημέρα.
Είναι πολύ λυπηρό γιατί στην Ελλάδα αν δούμε τα στοιχεία, τους αριθμούς θα δούμε ότι πραγματικά έχουμε προβλήματα σεξουαλικής υγείας είτε είναι οι αμβλώσεις είτε είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα είτε είναι η κακοποίηση, 14% είναι το ποσοστό στην Ελλάδα, που σημαίνει ότι έχουμε ζητήματα που θα πρέπει να μας κάνουν να πάρουμε υπόψη μας τη σεξουαλική αγωγή στα πλαίσια της αγωγής υγείας. Και όταν κάποιοι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους βρίσκονται υπόλογοι.
‘Ολοι οι συνάδελφοι στεκόμαστε δίπλα στους εκπαιδευτικούς γιατί ουσιαστικά σήμερα δικάζεται η εκπαίδευση. Η προσπάθεια των μάχιμων εκπαιδευτικών να βοηθήσουν τα παιδιά μας.
Δυστυχώς οι ερευνητές λένε ότι οι θύτες είναι άτομα από το πολύ κοντινό περιβάλλον του παιδιού είτε φιλικό είτε οικογενειακό περισσότερο από 80%. Άρα έρχεται το σχολείο που πρέπει να ενημερώσει αυτά τα παιδιά που μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω της οικογένειας ή του φιλικού περιβάλλοντός ,του κοινωνικού, και να προλάβουμε.
Επειδή είναι πρόγραμμα του ΙΕΠ θα μπορούσε οποιοσδήποτε εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας προσχολικής και σχολικής ηλικίας να δουλέψει με αυτό και να το υλοποιήσει. Είναι επιλογή του εκπαιδευτικού. Και έρχομαι εγώ τώρα και ρωτάω. Ποιος εκπαιδευτικός μετά από αυτό που συνέβη σήμερα στα Χανιά θα ήταν τόσο τολμηρός η τολμηρή…» κατέληξε.
