Τα πλαστικά απορρίμματα έχουν κατακλύσει τον πλανήτη -φτάνοντας σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα μέχρι την Ανταρκτική- ωστόσο, η εξίσου επικίνδυνη παράμετρος του προβλήματος που έχει αναδειχθεί τον τελευταίο καιρό, αφορά το πώς τα μικροπλαστικά – μικροσκοπικά υπολείμματα από διάφορα πλαστικά προϊόντα (με διαμέτρο από 5 χιλιοστά έως 100 νανόμετρα) κατακλύζουν τις θάλασσες και όλα τα πλάσματα της.
Με απλά λόγια, τα μικροπλαστικά των ωκεανών εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και τελικά, στον οργανισμό μας. Ωστόσο, τα ψάρια και τα όστρακα δεν είναι οι μοναδικές τροφές που περιέχουν μικροπλαστικά. Στην πραγματικότητα, άλλες τροφές, οι οποίες δεν προέρχονται από τις θάλασσες μπορεί να είναι πολύ πιο ανησυχητικές.
Μία μερίδα μύδια -μιλώντας για την Ευρώπη- περιέχει περί τα 90 μικροπλαστικά. Σαφώς η κατανάλωση ποικίλλει, ανάλογα με τις διατροφικές συνήθειες κάθε λαού και τις διατροφικές συνήθειες κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, αλλά ένας λάτρης των θαλασσινών, σε σχέση τουλάχιστον με τα μύδια, θα μπορούσε να φάει μέχρι και 11.000 μικροπλαστικά ετησίως.
Μικροπλαστικά βρέθηκαν και σε κονσέρβες ψαριών. Οι αριθμοί που εντοπίστηκαν ήταν χαμηλοί, οπότε ο μέσος καταναλωτής συνήθως τρώει μέχρι και πέντε μικροπλαστικά σε μία μερίδα. Τα σωματίδια που βρέθηκαν ενδέχεται να προέρχονται από τη διαδικασία κονσερβοποίησης ή από τον αέρα.
Εκτός από τα μύδια και τα ψάρια, μία ακόμη «θαλασσινή τροφή» -και απαραίτητο συστατικό κάθε ζωντανού οργανισμού- είναι το θαλασσινό αλάτι. Ένα κιλό αλάτι μπορεί να περιέχει πάνω από 600 μικροπλαστικά. Εάν κάποιος καταναλώνει τη μέγιστη ημερήσια ποσότητα των 5 γραμμαρίων αλατιού, αυτό σημαίνει ότι κατά κανόνα καταναλώνει και τρία μικροπλαστικά την ημέρα (αν και πολλοί άνθρωποι τρώνε πολύ περισσότερο αλάτι από τη συνιστώμενη ποσότητα). Παρά ταύτα, η ποσότητα μικροπλαστικών ενδέχεται να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Η ποσότητα μικροπλαστικών στο θαλασσινό αλάτι πάντως, ποικίλει αναλόγως της μεθόδου εκχύλισης. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα στις έρευνες για τα μικροπλαστικά, εξού και η μεταξύ τους σύγκριση είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Για παράδειγμα, υπάρχει μελέτη η οποία έχει επικεντρωθεί μόνο στις μικροΐνες (τα μικροσκοπικά μέρη υλικών όπως ο πολυεστέρας), όπως και μελέτη που έχει βασιστεί στην αναζήτηση μικροπλαστικών αποκλειστικά και μόνο μεγαλύτερων των 200 μικρόμετρων.
Παρά τα ευρήματα, άλλες μελέτες καταδεικνύουν ότι πολύ περισσότερα μικροπλαστικά που φτάνουν στο πιάτο μας προέρχονται από άλλες πηγές εκτός από τη θάλασσα. Τα χερσαία ζώα τρώνε επίσης μικροπλαστικά αν και, όπως και με τα ψάρια, συνήθως (όχι πάντα -μία ματιά σε παραδοσιακά πιάτα της ελληνικής κουζίνας φτάνει…) δεν τρώμε τα πεπτικά τους συστήματα.
Τα διαθέσιμα στοιχεία για την εν λόγω κατηγορία της βιομηχανίας τροφίμων είναι περιορισμένα, αλλά μία μελέτη για κοτόπουλα που εκτρέφονται σε κήπους στο Μεξικό βρήκε κατά μέσο όρο 10 μικροπλαστικά σε κάθε στομάχι κοτόπουλου -που σε κάποια μέρη του κόσμου θεωρείται λιχουδιά.
Μικροπλαστικά βρέθηκαν επίσης, στο μέλι και στη μπίρα (ενδέχεται να καταπίνουμε δεκάδες μικροπλαστικά με κάθε μπουκάλι μπίρας). Η πλέον γνωστή πηγή κατανάλωσης μικροπλαστικών είναι το εμφιαλωμένο νερό. Οι επιστήμονες έχουν βρει μικροπλαστικά τόσο σε γυάλινα όσο και σε πλαστικά μπουκάλια.
Οι φιάλες νερού μίας χρήσης περιέχουν από 2 έως και 44 μικροπλαστικά ανά λίτρο, ενώ οι επιστρεφόμενες φιάλες (οι οποίες επαναχρησιμοποιούνται) περιέχουν από 28 έως και 241 μικροπλαστικά ανά λίτρο. Τα μικροπλαστικά προέρχονται από τη διαδικασία συσκευασίας, που σημαίνει ότι κάθε φορά που γεμίζουμε ένα πλαστικό μπουκάλι είμαστε εκτεθειμένοι σε πολύ περισσότερα μικροπλαστικά.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα μικροπλαστικά στα τρόφιμα προέρχονται από την οικιακή σκόνη. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, σε ετήσια δόση μπορεί να καταναλώνουμε περίπου 70.000 μικροπλαστικά μόνο από τη σκόνη που καταλήγει στο δείπνο μας -υπολογίζοντας μόλις ένα από τα καθημερινά γεύματα).
Συνεπώς, τρώμε μικροπλαστικά (σε μικρές ποσότητες) από τα τα θαλασσινά, τα ψάρια και το αλάτι. Αλλά μόνο από ένα λίτρο μπουκάλι νερό ημερησίως καταναλώνουμε περισσότερα μικροπλαστικά από όσα θα κατανάλωνε ένας -λαίμαργος- λάτρης θαλασσινών.
H άλλη ερώτηση που οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη απαντήσει είναι και η πιο σημαντική και αφορά το μέγεθος της βλάβης που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό η κατανάλωση των μικροπλαστικών που λαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας.
Πόσα μικροπλαστικά καταναλώνουμε όταν τρώμε ψάρια; Σύμφωνα με το Conversation, είναι πολύ πιο δύσκολο να προσδιοριστεί. Οι περισσότερες μελέτες μέχρι σήμερα αναφέρονται σε αναλύσεις που έχουν γίνει μόνο στο περιεχόμενο του στομάχου και των εντέρων ψαριών, μέρη που κατά κανόνα απομακρύνονται πριν από την κατανάλωση (εφόσον τα ψάρια καθαρίζονται). Μελέτη ωστόσο, εντόπισε μικροπλαστικά στο ήπαρ των ψαριών, που σημαίνει ότι τα σωματίδια μπορούν διά μέσου των πεπτικών ιστών να περάσουν και σε άλλα μέρη.
Μικροπλαστικά στο μέλι, στη μπίρα, στο κοτόπουλο…
