Tο οικολογικό αποτύπωμα που αφήνει ένας πόλεμος στο περιβάλλον τόσο με άμεσο, όσο και με έμμεσο τρόπο, τόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου, όσο και με τη λήξη του είναι πολύ περισσότερο από όσο μπορούμε να φανταστούμε καταστροφικό και απειλητικό για όλο τον πλανήτη. Τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) δήλωσαν ότι η Λωρίδα της Γάζας εάν η κατάσταση συνεχίσει θα καταστεί ακατοίκητη έως το 2020.
Η Γάζα έχει συχνά δεχτεί «εισβολή» ή «επισκέψεις» ξένων στην Ιστορία για το νερό της. Κάθε στρατός που εισήλθε στην έρημο του Σινά, από τους Βαβυλώνιους και τον Μέγα Αλέξανδρο μέχρι τους Οθωμανούς και τους Βρετανούς, αναζήτησαν «ανακούφιση» εκεί. Αλλά σήμερα το νερό της Γάζας αποκαλύπτει μια τοξική κατάσταση που ξεφεύγει από τον έλεγχο. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ με τίτλο «Gaza- 10 years later» (Γάζα- δέκα χρόνια μετά), περισσότερο από το 95% του νερού στη Γάζα δεν είναι πόσιμο ενώ η μόνη πηγή πόσιμου νερού προβλέπεται να έχει στερέψει εντελώς έως το 2020, αν δεν ληφθεί αμέσως δράση.
Η Γάζα είναι μια λωρίδα γης περίπου 40 χλμ σε μήκος και 6 με 12 χλμ σε πλάτος, σφηνωμένη ανάμεσα σε Ισραήλ, Αίγυπτο και τη Μεσόγειο. Είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στον κόσμο με περισσότερους από 5.000 κατοίκους ανά τετραγωνικό χλμ. Λόγω του κλεισίματος των συνόρων από το Ισραήλ και την Αίγυπτο και του ισραηλινού αποκλεισμού σε θάλασσα και ξηρά, ο πληθυσμός της περιοχής δεν είναι ελεύθερος να εγκαταλείψει ή να εισέλθει στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ δεν επιτρέπεται ούτε η ελεύθερη εισαγωγή και εξαγωγή αγαθών. Η Γάζα εξαρτάται από το Ισραήλ για τα πάντα σχεδόν. Από φαγητό μέχρι φάρμακα και νοσοκομειακό υλικό, από μηχανήματα μέχρι ανταλλακτικά και καύσιμα, από την ενέργεια μέχρι και το πόσιμο νερό.
Ο Ρόμπερτ Πάιπερ, συντονιστής ανθρωπιστικών υποθέσεων για τις κατεχόμενες παλαιστινιακές περιοχές, δήλωσε: «Είχαμε προβλέψει πριν από μερικά χρόνια ότι η Γάζα σύντομα θα γίνει μη βιώσιμη, λαμβάνοντας υπόψη έναν μεγάλο αριθμό δεικτών, αυτή η στιγμή πλησιάζει ακόμη πιο γρήγορα από όσο είχαμε προβλέψει σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, την ενέργεια και το πόσιμο νερό».
Απαντώντας στην έκθεση, ο Ισραηλινός πρεσβευτής στον ΟΗΕ Ντάνι Ντάνον επέρριψε την ευθύνη για την κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας στη Χαμάς «η οποία τα τελευταία δέκα χρόνια ότι διεξάγει συνεχείς επιθέσεις εναντίον αθώων Ισραηλινών και δεν προσφέρει παρά πόνο και καταστροφή στους κατοίκους της Γάζας». Το γεγονός είναι ότι έπειτα από τη σύγκρουση Χαμάς και Φατάχ το 2007, τρεις πολεμικές επιχειρήσεις του Ισραήλ το 2008-2009, το 2012 και το 2014, καθώς και 10 χρόνια αποκλεισμού, οι σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν εκεί αγωνίζονται να μείνουν ζωντανοί.
Όπως δημοσιεύει και στο ρεπορτάζ του το Conversation, ο υδροφόρος ορίζοντας έχει κατέβει πολύ και λόγω των βομβαρδισμών το δίκτυο καταστράφηκε. Τα αποθέματα πόσιμου νερού είναι μολυσμένα από βοθρολύματα και αλάτι. Οι υδάτινοι πόροι της Γάζας ελέγχονται πλήρως από το Ισραήλ και η άδικη κατανομή των υπογείων υδάτων είναι κάτι που προβλεπόταν στη Συμφωνία του Όσλο ΙΙ. Μάλιστα παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη Συμφωνία, στο Ισραήλ διατίθεται τετραπλάσια μερίδα υδάτινων πόρων από ό,τι στην Παλαιστίνη, έχει αποκαλυφθεί ότι το Ισραήλ αντλεί 80% περισσότερο νερό από ό,τι συμφωνήθηκε. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού δεν έχει τρεχούμενο νερό και βασίζεται σε αποθηκευμένα αποθέματα, σχεδόν όλες οι αντλίες νερού και καθαρισμού λυμάτων είναι εκτός λειτουργίας, εξαιτίας της έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος και καυσίμων.
Το μοναδικό εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας της Γάζας καταστράφηκε από βομβαρδισμούς το 2014. Από μόνος του ο αποκλεισμός εμποδίζει να εισέλθουν στη χώρα υλικά και εξοπλισμός και γι’ αυτό η επαναλειτουργία του εργοστασίου, τέσσερα χρόνια μετά, είναι ακόμα αδύνατη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση Αμπάς – του κόμματος Φατάχ – στη Δυτική Όχθη είχε διακόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος προς τη Λωρίδα της Γάζας την περασμένη άνοιξη ως μέσο πίεσης προς τη Χαμάς, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της περιοχής να έχουν ηλεκτρικό μόνο για τρεις με τέσσερις ώρες ημερησίως, ενώ πολλοί χρησιμοποιούν γεννήτριες.
Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, η περιοχή να μην μπορεί να επεξεργαστεί το νερό ή τα απόβλητά της. Κάθε σταγόνα νερού που πέφτει στη Γάζα, όπως κάθε απορροφητικό τουαλέτας ή τα αντιβιοτικά που έχουν απορροφηθεί, επιστρέφουν στο περιβάλλον.
Το σύστημα αποχέτευσης και επεξεργασίας των λυμάτων απέχει πολύ από το να είναι αποτελεσματικό. Τα λύματα καταλήγουν στη θάλασσα, επομένως οι κάτοικοι δεν μπορούν πλέον να κάνουν μπάνιο. Η θάλασσα, που θα μπορούσε να είναι μια πηγή εσόδων για τους κατοίκους της Γάζας, έχει τους δικούς της περιορισμούς, συγκεκριμένα περιορισμούς ρύπανσης και αλιείας που έχουν επιβάλλει οι Ισραηλινοί.
Οι συνθήκες επιδεινώνονται ακόμη πιο πολύ και λόγω των «superbugs». Αυτοί οι ανθεκτικοί σε πολλαπλά φάρμακα οργανισμοί έχουν αναπτυχθεί εξαιτίας της υπερβολικής συνταγογράφησης αντιβιοτικών από τους γιατρούς που απεγνωσμένοι αντιμετωπίζουν τα θύματα των ατελείωτων επιθέσεων. Λιγότερη τακτική πρόσβαση σε καθαρό νερό σημαίνει ότι οι λοιμώξεις θα εξαπλωθούν ταχύτερα.
Το αποτέλεσμα είναι αυτό που έχει χαρακτηριστεί ως τοξική οικολογία ή «βιόσφαιρα του πολέμου». Και το θέμα είναι ότι οι κυρώσεις, οι αποκλεισμοί και η μόνιμη κατάσταση πολέμου επηρεάζουν δραματικά όλα όσα χρειάζονται οι άνθρωποι για να ευδοκιμήσουν, καθώς το νερό μολύνεται, ο αέρας μολύνεται, το έδαφος χάνει τη γονιμότητά του και τα ζώα υποκύπτουν σε ασθένειες. Οι άνθρωποι στη Γάζα που μπορεί να έχουν αποφύγει βόμβες ή πυρά δεν έχουν καμία διαφυγή από τη βιόσφαιρα.
Υπάρχει νερό – για μερικούς
Κι όμως. Μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα σύνορα υπάρχουν ισραηλινά αγροκτήματα που χρησιμοποιούν γλυκά νερά που αντλούνται από τη λίμνη Tiberias (τη Θάλασσα της Γαλιλαίας) για να καλλιεργούν βότανα που προορίζονται για ευρωπαϊκά σούπερ μάρκετ. Δεδομένου ότι η λίμνη είναι περίπου 200 χιλιόμετρα βόρεια και βρίσκεται 200 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, μια τεράστια ποσότητα ενέργειας χρησιμοποιείται για να αντλήσει όλο αυτό το νερό.
Υπάρχει τόσο πολύ νερό στην περιοχή που σήμερα κανείς στο Ισραήλ δεν έχει έλλειψη νερού. Αλλά το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για τους Παλαιστίνιους, και ειδικά για εκείνους της Γάζας. Η στέρηση του νερού με τις συνεχιζόμενες διακοπές και ηλεκτρικού ρεύματος άνω των 20 ωρών την ημέρα, ώθησε τους κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας να σκάψουν χωρίς άδεια ακριβά πηγάδια, αγνοώντας τις επακόλουθες σοβαρές απειλές, που αυτά συνιστούν για το, ήδη, λιγοστό απόθεμα νερού του υδροφόρου ορίζοντα.
«Για να έχουν πρόσβαση στο νερό, οι πολίτες, ιδιαίτερα οι ιδιοκτήτες πολυκατοικιών, άρχισαν να σκάβουν πηγάδια χωρίς άδεια για την άντληση νερού από τον ήδη επιβαρυμένο και εξαντλημένο υδροφόρο ορίζοντα» δήλωσε ο Αλ Μπάνεν, αντιπρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής για το Νερό στη Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με τον Αχμέντ Χίλις, διευθυντή του Τμήματος Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης της Παλαιστινιακής Αρχής για την Ποιότητα του Περιβάλλοντος, τα ιδιωτικά πηγάδια χωρίς άδεια έχουν καταστροφικές συνέπειες για τον υδροφόρο ορίζοντα της Γάζας. Τα περισσότερα από αυτά τα φρέατα δεν εποπτεύονται ούτε ελέγχονται από εξειδικευμένες αρχές έτσι τα υπόγεια ύδατα που αποθηκεύονται στον υδροφόρο ορίζοντα αποστραγγίζονται ανεξέλεγκτα.
Ο ίδιος είπε στο Al Monitor ότι «η υπερβολική άντληση νερού από τον υδροφόρο ορίζοντα μέσω πηγαδιών έχει οδηγήσει σε εισβολή θαλάσσιου νερού, η οποία με τη σειρά του οδήγησε σε υψηλή αλατότητα των υπογείων υδάτων της Γάζας, το 97% των οποίων δεν είναι πλέον κατάλληλο για κατανάλωση». Η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι ο πόλεμος είναι κάτι περισσότερο από απλούς στρατούς και γεωπολιτική – εκτείνεται σε ολόκληρα οικοσυστήματα. Είναι και ένας πόλεμος ενάντια στη φύση, στη βιόσφαιρα, την οικολογική ισορροπία. Είναι ένας πόλεμος αφανισμού του μέλλοντος.
Πόλεμος και Περιβάλλον
Από το 2001, η 6η Νοεμβρίου κάθε χρόνου έχει ανακηρυχτεί από Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως «Διεθνής Μέρα για την αποτροπή εκμετάλλευσης του Περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια Πολέμου και Ένοπλης σύγκρουσης» σε μία προσπάθεια να αναδειχτεί μία «βουβή» πλευρά των συνεπειών ενός πολέμου – αυτή της καταστροφής του περιβάλλοντος. Το σίγουρο πλέον είναι ότι εκτός από τη γενοκτονία υπάρχει και η οικοκτονία.
Η συζήτηση για την καταστροφή του περιβάλλοντος ως απόρροια της πολεμικής διαδικασίας έλαβε ιδιαίτερο ενδιαφέρον μετά τον Πόλεμο του Κόλπου και τις τακτικές του Ιρακινού Στρατού κατά τη λήξη του πολέμου, που άφησε πολλαπλές συνέπειες στο οικοσύστημα της περιοχής. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που ένας πόλεμος είχε καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον της περιοχής που διεξαγόταν. Από τη ρήψη των πρώτων ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι στο τέλος το Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι τη χρήση χημικών και ζιζανιοκτόνων στα δάση του Βιετνάμ και τους βομβαρδισμούς κατά τον Πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, έχουμε μια πληθώρα παραδειγμάτων των αρνητικών συνεπειών των πρακτικών της πολεμικής διαδικασίας τόσο στο ίδιο το περιβάλλον, όσο και στους ανθρώπους, πολλές από τις οποίες ακόμα δεν έχουν πλήρως ξεπεραστεί.
Πηγή: tvxs.gr
Το σύστημα αποχέτευσης και επεξεργασίας των λυμάτων απέχει πολύ από το να είναι αποτελεσματικό. Τα λύματα καταλήγουν στη θάλασσα, επομένως οι κάτοικοι δεν μπορούν πλέον να κάνουν μπάνιο. Η θάλασσα, που θα μπορούσε να είναι μια πηγή εσόδων για τους κατοίκους της Γάζας, έχει τους δικούς της περιορισμούς, συγκεκριμένα περιορισμούς ρύπανσης και αλιείας που έχουν επιβάλλει οι Ισραηλινοί.
Οι συνθήκες επιδεινώνονται ακόμη πιο πολύ και λόγω των «superbugs». Αυτοί οι ανθεκτικοί σε πολλαπλά φάρμακα οργανισμοί έχουν αναπτυχθεί εξαιτίας της υπερβολικής συνταγογράφησης αντιβιοτικών από τους γιατρούς που απεγνωσμένοι αντιμετωπίζουν τα θύματα των ατελείωτων επιθέσεων. Λιγότερη τακτική πρόσβαση σε καθαρό νερό σημαίνει ότι οι λοιμώξεις θα εξαπλωθούν ταχύτερα.
Το αποτέλεσμα είναι αυτό που έχει χαρακτηριστεί ως τοξική οικολογία ή «βιόσφαιρα του πολέμου». Και το θέμα είναι ότι οι κυρώσεις, οι αποκλεισμοί και η μόνιμη κατάσταση πολέμου επηρεάζουν δραματικά όλα όσα χρειάζονται οι άνθρωποι για να ευδοκιμήσουν, καθώς το νερό μολύνεται, ο αέρας μολύνεται, το έδαφος χάνει τη γονιμότητά του και τα ζώα υποκύπτουν σε ασθένειες. Οι άνθρωποι στη Γάζα που μπορεί να έχουν αποφύγει βόμβες ή πυρά δεν έχουν καμία διαφυγή από τη βιόσφαιρα.
Υπάρχει νερό – για μερικούς
Κι όμως. Μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα σύνορα υπάρχουν ισραηλινά αγροκτήματα που χρησιμοποιούν γλυκά νερά που αντλούνται από τη λίμνη Tiberias (τη Θάλασσα της Γαλιλαίας) για να καλλιεργούν βότανα που προορίζονται για ευρωπαϊκά σούπερ μάρκετ. Δεδομένου ότι η λίμνη είναι περίπου 200 χιλιόμετρα βόρεια και βρίσκεται 200 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, μια τεράστια ποσότητα ενέργειας χρησιμοποιείται για να αντλήσει όλο αυτό το νερό.
Υπάρχει τόσο πολύ νερό στην περιοχή που σήμερα κανείς στο Ισραήλ δεν έχει έλλειψη νερού. Αλλά το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για τους Παλαιστίνιους, και ειδικά για εκείνους της Γάζας. Η στέρηση του νερού με τις συνεχιζόμενες διακοπές και ηλεκτρικού ρεύματος άνω των 20 ωρών την ημέρα, ώθησε τους κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας να σκάψουν χωρίς άδεια ακριβά πηγάδια, αγνοώντας τις επακόλουθες σοβαρές απειλές, που αυτά συνιστούν για το, ήδη, λιγοστό απόθεμα νερού του υδροφόρου ορίζοντα.
«Για να έχουν πρόσβαση στο νερό, οι πολίτες, ιδιαίτερα οι ιδιοκτήτες πολυκατοικιών, άρχισαν να σκάβουν πηγάδια χωρίς άδεια για την άντληση νερού από τον ήδη επιβαρυμένο και εξαντλημένο υδροφόρο ορίζοντα» δήλωσε ο Αλ Μπάνεν, αντιπρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής για το Νερό στη Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με τον Αχμέντ Χίλις, διευθυντή του Τμήματος Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης της Παλαιστινιακής Αρχής για την Ποιότητα του Περιβάλλοντος, τα ιδιωτικά πηγάδια χωρίς άδεια έχουν καταστροφικές συνέπειες για τον υδροφόρο ορίζοντα της Γάζας. Τα περισσότερα από αυτά τα φρέατα δεν εποπτεύονται ούτε ελέγχονται από εξειδικευμένες αρχές έτσι τα υπόγεια ύδατα που αποθηκεύονται στον υδροφόρο ορίζοντα αποστραγγίζονται ανεξέλεγκτα.
Ο ίδιος είπε στο Al Monitor ότι «η υπερβολική άντληση νερού από τον υδροφόρο ορίζοντα μέσω πηγαδιών έχει οδηγήσει σε εισβολή θαλάσσιου νερού, η οποία με τη σειρά του οδήγησε σε υψηλή αλατότητα των υπογείων υδάτων της Γάζας, το 97% των οποίων δεν είναι πλέον κατάλληλο για κατανάλωση». Η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι ο πόλεμος είναι κάτι περισσότερο από απλούς στρατούς και γεωπολιτική – εκτείνεται σε ολόκληρα οικοσυστήματα. Είναι και ένας πόλεμος ενάντια στη φύση, στη βιόσφαιρα, την οικολογική ισορροπία. Είναι ένας πόλεμος αφανισμού του μέλλοντος.
Πόλεμος και Περιβάλλον
Από το 2001, η 6η Νοεμβρίου κάθε χρόνου έχει ανακηρυχτεί από Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως «Διεθνής Μέρα για την αποτροπή εκμετάλλευσης του Περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια Πολέμου και Ένοπλης σύγκρουσης» σε μία προσπάθεια να αναδειχτεί μία «βουβή» πλευρά των συνεπειών ενός πολέμου – αυτή της καταστροφής του περιβάλλοντος. Το σίγουρο πλέον είναι ότι εκτός από τη γενοκτονία υπάρχει και η οικοκτονία.
Η συζήτηση για την καταστροφή του περιβάλλοντος ως απόρροια της πολεμικής διαδικασίας έλαβε ιδιαίτερο ενδιαφέρον μετά τον Πόλεμο του Κόλπου και τις τακτικές του Ιρακινού Στρατού κατά τη λήξη του πολέμου, που άφησε πολλαπλές συνέπειες στο οικοσύστημα της περιοχής. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που ένας πόλεμος είχε καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον της περιοχής που διεξαγόταν. Από τη ρήψη των πρώτων ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι στο τέλος το Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι τη χρήση χημικών και ζιζανιοκτόνων στα δάση του Βιετνάμ και τους βομβαρδισμούς κατά τον Πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, έχουμε μια πληθώρα παραδειγμάτων των αρνητικών συνεπειών των πρακτικών της πολεμικής διαδικασίας τόσο στο ίδιο το περιβάλλον, όσο και στους ανθρώπους, πολλές από τις οποίες ακόμα δεν έχουν πλήρως ξεπεραστεί.
Πηγή: tvxs.gr
