Ισχυρό πλήγμα στη πιστότητα των Αμερικάνων καταναλωτών σε εμβληματικά ελληνικά προϊόντα διατροφής όπως: ελιές, ελαιόλαδο, φέτα, κομπόστες αλλά και το κρασί δημιουργεί η επιβολή δασμών 20% που επιβάλει οριζόντια η κυβέρνηση Τραμπ σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι προσδοκίες για εξαιρέσεις και ευνοϊκότερη μεταχείριση στο ελληνικό brand name δεν επιβεβαιώθηκαν στις χθεσινές εξαγγελίες του προέδρου των ΗΠΑ, που δεν άφησε πολλά περιθώρια για αστερίσκους. Τουναντίον σε ο,τι αφορά στο διατροφικό πεδίο ο Ντοναλντ Τραμπ υπεραμύνθηκε του πρωτογενή τομέα τονίζοντας: «Οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους».
5 ελληνικά προϊόντα στο τραπέζι των Αμερικανών
Η αμερικάνικη αγορά των 335 εκατ. καταναλωτών αποτελεί σημαντικό προορισμό για πλειάδα ελληνικών βιομηχανιών ενώ τα πέντε αναφερόμενα προϊόντα εμφανίζουν αξία εξαγωγών που ξεπερνά τα 450 εκατ. ευρώ. Με βάση την Eurostat το μερίδιο των Ηνωμένων Πολιτειών στις ελληνικές εξαγωγές το 2024 ήταν 7,7% σε τρόφιμα και 7,2% σε ελαιόλαδο, ελιές.
Ελιές
Την πιο ισχυρή παρουσία στα αμερικάνικα ράφια έχουν οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές, καθώς η Ελλάδα αποτελεί την κύρια χώρα προέλευσης των εισαγόμενων ελιών στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταποιητών Τυποποιητών Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών (ΠΕΜΕΤΕ) το 2024 η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 214 εκατ. ευρώ καταγράφοντας αύξηση 39% σε σχέση με το 2023.
Σε ότι αφορά στις πωλούμενες ποσότητες ανήλθαν σε 46 χιλ τόνους ενισχυμένες κατά 8% περίπου. Όπως αναφέρει μιλώντας στην «Ν» ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΤΕ κ. Κώστας Ζούκας «Η αγορά των ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη για την ελληνική επιτραπέζια ελιά καλύπτοντας κάτι περισσότερο από το 30% των εξαγωγών. Υπάρχει μια γραμμική σχέση αντίστροφη μεταξύ της αύξησης των δασμών και της μείωσης της κατανάλωσης, ακόμα και για την ελληνική ελιά που έχει χτίσει ισχυρό brand name. Η «απώλεια» της αμερικάνικης αγοράς είναι αναντικατάστατη για το κλάδο, δεν υπάρχει συμπληρωματική αγορά να καλύψει το «χαμένο» αμερικάνικο ράφι».
Ελαιόλαδο
Στο ελαιόλαδο σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου το 2024 διατέθηκαν 45 χιλιάδες τόνοι ελαιολάδου στην αμερικάνικη αγορά. Ωστόσο ένα σημαντικό μέρος από αυτή τη ποσότητα αφορά σε χύμα ελαιόλαδο. Σε όρους αξίας εξαγωγών, δεδομένης της διακύμανσης στις τιμές ελαιολάδου εκτιμάται ότι κυμαίνεται στο εύρος των 80-100 εκατ. ευρώ.
Κομπόστα ροδάκινου
Οι Η.Π.Α. είναι πλέον ο σημαντικότερος προορισμός για την κομπόστα ροδάκινου και σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδας το 2023 εμφάνισε δυναμική αξίας εξαγωγών περί τα 80 εκατ. ευρώ, με τους δασμούς να κυμαίνονται μεταξύ 17%-18%, ενώ πέρυσι εκτιμάται ότι η τάση στα έσοδα ήταν αυξητική.
Ο όγκος των εξαγωγών στις ΗΠΑ κατέχει περί το 23% των 244 χιλ τόνων κομπόστας που εξάγονται συνολικά. Η κομπόστα έχει δεχθεί το πλήγμα και στην πρώτη διακυβέρνηση Τραμπ όταν οι δασμοί εκτινάχθηκαν στο 25%.
Φέτα
Στον κλάδο τον γαλακτοκομικών, τη πρωτοκαθεδρία στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ κατέχει η φέτα. Σύμφωνα με όσα αναφέρει στην «Ν» ο Χρήστος Αποστολόπουλος πρόεδρος του Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων η αξία των εξαγωγών φέτας στις ΗΠΑ ανήλθε το 2024 σε 53,6 εκατ. ευρώ και σε όγκο στους 5,5 χιλ τόνους. Οι ΗΠΑ αποτελούν την πέμπτη πιο ισχυρή αγορά για την φέτα».
Ωστόσο η πραγματική αγορά για τη φέτα στις ΗΠΑ ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ, την οποία κατά μεγάλο μέρος «απολαμβάνουν» λευκά τυριά που «καπηλεύονται» την ονομασία φέτα. Η αμερικάνικη γαλακτοβιομηχανία αντιτίθεται στεναρά στην αναγνώριση των ονομασιών Προστασίας Προέλευσης και Γεωγραφικής Ένδειξης της Ε.Ε. και την υπεραξία που αυτές προσδίδουν στις χώρες παράγωγους όπως η Ελλάδα για τη φέτα, η Ιταλία για το Parmigiano-Reggiano κτλ. Συνεπώς η επιβολή δασμού στα εισαγόμενα ευρωπαϊκά τυριά είναι μια σπουδαία νίκη για την αμερικάνικη γαλακτοβιομηχανία που θα ενισχύσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητά της στις τιμές.
Κρασί
Και για το ελληνικό κρασί η αγορά των ΗΠΑ αποτελεί την δεύτερη σημαντικότερη εξαγωγική αγορά, με τις πωλήσεις ελληνικών κρασιών το 2024 να φθάνουν τα 19 εκατ. ευρώ, με μέση τιμή εξαγωγής, για πρώτη φορά, να ξεπερνάει τα 7 ευρώ ανά κιλό. Μολονότι ως απόλυτο νούμερο η αξία των εξαγωγών ελληνικού οίνου είναι μικρή, η εξάρτηση από την αμερικάνικη αγορά για πολλά οινοποιία όπως πχ Βιβλία Χώρα είναι υψηλή.
Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση του κόστους των εισαγόμενων προϊόντων στο αμερικάνικο ράφι, που καθιστά ακριβότερα τα προϊόντα τροφίμων και ποτών που προέρχονται από το εξωτερικό σε σχέση με τα τοπικά, θα «μετρήσει» τη δυναμική της πιστότητας που επιδεικνύουν οι Αμερικάνοι καταναλωτές στο ελληνικό brand.
Η αισιόδοξη εκτίμηση του «βασιλιά του ντολμά» Κώστα Σουλιώτη -του οποίου το 30% του τζίρου προέρχεται από τις ΗΠΑ- ότι «Όποιο προϊόν πωλείται κάτω από 5 δολάρια στα αμερικανικά ράφια δεν προβληματίζει τους καταναλωτές» μένει να επιβεβαιωθεί στη πράξη.
Οι κερδισμένοι
Το βέβαιο είναι ότι θα δημιουργηθεί ένα ντόμινο εξελίξεων από τους χαμένους τζίρους και την αδυναμία εξεύρεσης εναλλακτικών οδών διάθεσης των προϊόντων, γεγονός που «υποθηκεύει» ένα νέο πληθωριστικό κύμα στα βασικά είδη διατροφής στην Ελλάδα αλλά και σε ευρύτερο επίπεδο.
Στους «κερδισμένους» του εμπορικού πολέμου είναι όσες βιομηχανίες διατηρούν παραγωγική παρουσία στις ΗΠΑ. Σε ο,τι αφορά στη ελληνική παρουσία στο κλάδο τροφίμων οι βιομηχανίες Φάγε, Υφαντής και Μέγα Γύρος είναι μεταξύ αυτών που διαθέτουν παραγωγικές εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ και αναμένεται να ωφεληθούν από τους δασμούς Τραμπ, οι οποίοι συνοδεύονται και με μείωση φορολογικών συντελεστών για όσες επιχειρήσεις παράγουν εντός αμερικάνικων συνόρων.
