Θυμάρι (thymus vulgaris)
Άλλες ονομασίες: θύμος ο ερπύλος, θύμος ο κεφαλωτός, ρουχόθυμο, γαϊδουρόθυμος, Thymus vulgaris, Thymus capitus, Coridothymus capitatus
Οικογένεια: Χειλιανθή Labiatae
Περιγραφή φυτού
Το θυμάρι είναι λεπτό θαμνώδες φυτό με ύψος 10-30 cm. Τα κλαριά του είναι μικρά και ξυλώδη, ενώ τα φύλλα του έχουν μήκος 4-10 mm. Τα άνθη του έχουν μήκος 3-7 mm και χρώμα ροζ ή λιλά. Όλα τα μέρη του φυτού έχουν μια ευχάριστη αρωματική μυρωδιά και γεύση. Από το φυτό χρησιμοποιούμε τα ανθισμένα κλαριά, αν και οι βοτανολόγοι προτιμούν τα μικρά φύλλα. Είναι αυτοφυές και το συναντάμε σε χώρες της Μεσογείου. Καλλιεργείται σαν φυτό σε γλάστρα και σαν φαρμακευτικό φυτό. Στην Ελλάδα είναι πολύ γνωστό για το άρωμά του αλλά και για τις πολυάριθμες θεραπευτικές ιδιότητές του. Η ελληνική κουζίνα επίσης, το τιμά ιδιαίτερα. Το συναντάμε συχνά σε άγρια κατάσταση. Υπάρχουν περισσότερες από 100 ποικιλίες θυμαριού, πολλές από αυτές καλλωπιστικές. Το θυμάρι μεγαλώνει εύκολα σε φτωχά πετρώδη εδάφη αλλά απαιτεί άφθονο ήλιο και καλή στράγγιση του εδάφους.Συλλογή
Συλλέγουμε το θυμάρι, δύο φορές το χρόνο, τον Ιούνιο και Σεπτέμβριο-Οκτώβριο. Συλλέγουμε κυρίως τις ανθισμένες κορυφές, νωρίς το πρωί και αποξηραίνουμε σε ματσάκια, σε δροσερό μέρος, μακριά από τον ήλιο, σε θερμοκρασία κάτω από 35 βαθμούς Κελσίου. Για μαγειρική χρήση, καλό είναι να κρατάμε μόνο τα πράσινα φυλλαράκια και τα ανθάκια του και αφού τα θρυμματίσουμε, να τα φυλάμε σε καθαρά βαζάκια, αεροστεγώς κλεισμένα.Συστατικά
Περιέχει πάνω από 1% πτητικό έλαιο (περιέχει θυμόλη, καρβακρόλη,κυμόλη, λιναλόλη, βορνεόλη), πικρά στοιχεία, τανίνη, φλαβονοειδή και τριτερπενοειδή.Ιστορία και παράδοση
Η λέξη Θύμος, που είναι η επιστημονική ονομασία του θυμαριού προέρχεται από το αρχαιοελληνικό θύω = θυσιάζω, ετυμολογία που δικαιολογεί την παρουσία του θυμαριού, στο κάψιμο θυμιαμάτων στους βωμούς. Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για να τονώνουν την εγκεφαλική λειτουργία, μαζί με μέλι και ξίδι. Οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν στο μπάνιο τους για να αποκτήσουν σφρίγος και ενεργητικότητα. Ο Πλίνιος το 77μ.χ συνιστούσε κομπρέσες από θυμάρι και ξίδι, για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων. Επίσης, το χρησιμοποιούσε κατά των δηγμάτων των φιδιών και των τσιμπημάτων των εντόμων. Ο Μέγας Αλέξανδρος το χρησιμοποιούσε στις εκστρατείες του κατά των φθειρών. Τον 16ο αιώνα, οι γυναίκες πρόσφεραν στους αγαπημένους τους, σούπα με τριμμένο θυμάρι και μπύρα ως αφροδισιακό. Την ίδια εποχή, χρησιμοποιούσαν το θυμάρι κατά της μελαγχολίας, γεμίζοντας τα μαξιλάρια του ασθενή, με θρυμματισμένο θυμάρι.Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-To θυμάρι χρησιμοποιείται κατά της ουλίτιδας(τρίβουμε με αυτό τα ούλα), της τερηδόνας και της οδοντικής πλάκας -γαργάρες με αφέψημα θυμαριού έχουν καλά αποτελέσματα κατά του πονόλαιμου και του έντονου βήχα. Προκαλεί απόχρεμψη και μειώνει τους περιττούς σπασμούς -μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κοκίτη και το άσθμα -σκοτώνει τα μικρόβια. Η θυμόλη και βορνεόλη που περιέχει του προσδίδουν ιδιαίτερες αντισηπτικές και αντιβακτηριακές ιδιότητες -το ρόφημα βοηθά την εντερική λειτουργία και καταπραύνει τα φουσκώματα -καταπολεμά την ατονία και το άγχος, την ψυχική και σωματική εξάντληση, την κατάθλιψη και την απάθεια -χρησιμοποιώντας το στο μπάνιο, ανακουφίζει τους ασθενείς με ρευματισμούς -σαν κατάπλασμα καταπραύνει από τον κνησμό -στα μικρά παιδιά χορηγείται για την καταπολέμηση των σκωλήκων -γενικά χρησιμοποιείται σαν τονωτικό και δυναμωτικό του οργανισμού -αντισπασμωδικό και μαλακτικό του στομάχου -χρησιμοποιείται εξωτερικά σαν λοσιόν για μολυσμένα τραύματα -βοηθά στις αναπνευστικές και πεπτικές λοιμώξεις -βοηθά στην αντιμετώπιση της διάρροιας και στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, τη γνωστή κολίτιδα -έχει καλά αποτελέσματα στη λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα -για τις βαθιά εγκατεστημένες λοιμώξεις των πνευμόνωνΔιατροφή
-μαζί με ρίγανη και μαντζουράνα αρωματίζει σούπες και σάλτσες -ταιριάζει πολύ στις ψητές μελιτζάνες και τις πιπεριές φούρνου -πολλοί το θεωρούν ιδανικό μπαχαρικό, ακόμη και για το ψάριΤρόπος παρασκευής
Έγχυμα: ρίξτε 2 κουταλάκια του γλυκού ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφήστε το για 10 λεπτά. Πίνετε το ρόφημα αυτό, τρεις φορές την ημέρα. Βάμμα: 2-4 ml βάμματος, τρεις φορές την ημέρα. Αιθέριο έλαιο: 1-5 σταγόνες μέσα στη μπανιέρα με χλιαρό νερό, κάνουμε ένα πολύ καλό ιαματικό μπάνιο, εάν υποφέρουμε από ρευματισμούς ή αρθρίτιδες. Λέγεται επίσης, ότι 1 σταγόνα αιθέριου ελαίου πάνω στο πονεμένο δόντι, κατευνάζει τον πόνο.Ενδιαφέροντα
Λέγεται ότι τα άτομα που υποφέρουν από αϋπνίες, κοιμούνται ευχάριστα αν βάλουν ένα βλαστάρι θυμαριού κάτω από το μαξιλάρι τους. Για τα ασθματικά προβλήματα συνδυάζεται καλά με τη Λομπέλια και την Εφέδρα. Για τον κοκίτη, το συνδυάζουμε με την Αγριοκερασιά κα τη Δροσέρα. Λέγεται επίσης, πως το θυμάρι εξολοθρεύει τα μικρόβια μέσα σε χρονικό διάστημα 60 λεπτών. Τα δύο βασικά έλαιά του, η θυμόλη και η βορνεόλη, του προσδίδουν τις άκρως αντιβακτηριακές και αντισηπτικές ιδιότητές του και αυτός είναι και ο λόγος, που κατά το παρελθόν, το διάλυμα θυμαριού σε συνδυασμό με σαπούνι, χρησιμοποιείτο για την απολύμανση των χεριών και των χειρουργικών εργαλείων. Ένα μπάνιο σε αρωματισμένο με θυμάρι νερό δίνει ενεργητικότητα. Το θυμάρι με μπύρα τονώνει την αυτοπεποίθηση. Το θυμάρι έχει και βακτηριοκτόνες ιδιότητες σε μικρόβια και βακίλους (βάκιλος άνθρακα, βάκιλος τύφου, βάκιλος κόρυζας), μηνιγγιτιδόκοκκος, βάκιλος Eberth, στο κορυνοβακτηρίδιο της διφθερίτιδας, στον σταφυλόκοκκο, στο βακτηρίδιο της φυματίωσης. Οι ατμοί του θυμαριού έχουν βακτηριοκτόνο δύναμη. Διαλύματα θυμαριού με σαπούνι χρησιμοποιούνται στα χειρουργεία για απολύμανση των χεριών. Το θυμάρι είναι η καλύτερη τροφή για τις μέλισσες. Το θυμάρι χρησιμοποιείται για τον αρωματισμό αρτοσκευασμάτων, ποτών και καρυκευμάτων. Το θυμάρι αρωματίζει τον αέρα και προκαλεί ευεξία.Χρήσεις
Εσωτερική Χρήση • Η θυμόλη βοηθάει στην πέψη των λιπαρών τροφών. • Το θυμάρι είναι γενικό διεγερτικό και είναι πολύτιμο για την σωματική και πνευματική κατάπτωση και ατονία, το άγχος, τη νευρασθένεια, την κατάθλιψη και την ημικρανία. • Αυξάνει την πνευματική διαύγεια. • Τονώνει τα νεύρα. • Κάνει για την ραχίτιδα. • Ανοίγει την όρεξη. • Είναι εμμηναγωγικό αν η καθυστέρηση εμμήνων είναι συμπτωματική. • Αντισηπτικό των εντέρων, του ουροποιογεννητικού συστήματος και των πνευμόνων, γι΄αυτό είναι κατάλληλο για εντερικές μολύνσεις, λευκόρροια και πνευμονικές μολύνσεις, όπως βρογχίτιδα και φυματίωση. • Ρυθμίζει τη λευκοκυττάρωση στις μολυσματικές ασθένειες. • Είναι εφιδρωματικό και ρυθμίζει τις εκκρίσεις σε συνάχι, γρίπη και κρυολογήματα και είναι προληπτικό αντιβιοτικό σε επιδημίες γρίπης. • Είναι ανθελμινθικό (οξύουρους, ασκαρίδες, ταινία κ.ά) σε ανθρώπους και ζώα. • Είναι ελαφρώς υπνωτικό. • Εμποδίζει τις ζυμώσεις και τη συγκέντρωση αερίων, στο στομάχι, στην κοιλιά και τα έντερα και τους κολικούς. • Κατά της διάρροιας, της δυσεντερίας. • Σπασμολυτικό για το βήχα, τον κοκκύτη και το άσθμα. • Κατά της παραλύσεως της γλώσσας. • Είναι διουρητικό και κάνει για την υδρωπικία. • Σε γαργάρες είναι ευεργετικό για τον λάρυγγα. • Βοηθάει την κυκλοφορία του αίματος και δυναμώνει την καρδιά. • Είναι παυσίπονο σε ρευματοπάθειες. • Κάνει για τον πονόδοντο και χρησιμοποιείται στα οδοντοτρίμματα. • Είναι αντιπυρετικό σε τυφοειδή πυρετό. Εξωτερική χρήση θύμου • Σταματάει την τριχόπτωση. • Αντισηπτικό και βακτηριοκτόνο σε δερματοπάθειες και λευκόρροια, επουλώνει τις πληγές, τα σπυριά και τα εγκαύματα. • Σε γαργάρες χρησιμοποιείται για τις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. • Θεραπεύει την ψώρα και τους λειχήνες. • Καταπολεμάει τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς στις αρθρώσεις και τους μυς. • Μια αλοιφή με θυμάρι είναι καλή για τον έρπητα ζωστήρα. • Φτιάχνει τις πιο καλές οδοντόκρεμες. Η θυμόλη χρησιμοποιείται σε οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα. Όταν τρίβετε τα ούλα με θυμάρι θεραπεύετε την ουλίτιδα. • Το μπάνιο με θυμάρι διώχνει την κούραση.Χρήσιμες θεραπευτικές συνταγές με θυμάρι
• Αφέψημα: Ένα κλαδάκι για κάθε φλιτζάνι νερό. Μόλις αρχίσει ο βρασμός το βγάζετε και το αφήνετε για 10 λεπτά, το σουρώνετε και πίνετε τρία φλιτζάνια μετά τα γεύματα. Είναι πικρό. Καλύτερα να χρησιμοποιείτε σε συνδυασμό με άλλα βότανα. Με αυτό το αφέψημα κάνετε γαργάρες για τις στοματίτιδες και τις ερεθισμένες αμυγδαλές, για την ψώρα και τα άτονα έλκη. • Τσάι για την ραχίτιδα: 20 γραμμάρια άνθη σε ένα λίτρο νερό. Κάνει και για τον πονοκέφαλο από κρυολόγημα. • Αιθέριο λάδι θυμαριού: 5 σταγόνες σε λίγο μέλι τρεις φορές την ημέρα. • Κοκκύτης: Συνδυασμός από αιθέριο λάδι ευκαλύπτου και θυμαριού σε ίσες αναλογίες. • Για το συνάχι και τον πονόλαιμο: Να μασάτε θυμάρι. • Έγχυμα θυμαριού: Ρίχνετε 2 κουταλάκια σε ένα φλιτζάνι νερό ή 15 γραμμάρια σε 1 λίτρο νερό από φύλλα, άνθη και σπόρους για 10 λεπτά και πίνετε τρεις φορές την ημέρα. • Για εξωτερική χρήση αλοιφή ή κομπρέσα για τους ρευματισμούς και τους πόνους των μυών και για τον κοκίτη στο στήθος. • Σαν κομπρέσα κάνει καλό σε μώλωπες και στον πονόδοντο. • Μια σταγόνα χυμού σε κάθε μάτι βοηθά στην όραση και καταπολεμά τις μολύνσεις. • Για προβληματική ακοή και εμβοές στο αυτί: Ίσα μέρη θυμαριού και ροδοστάγματος 4 σταγόνες από το μείγμα σε κάθε αυτί 3 φορές την ημέρα. • Λίγες σταγόνες αιθέριο έλαιο θυμαριού σε παρθένο ελαιόλαδο για κομπρέσες σε πληγές και τσιμπήματα εντόμων. • Για τους πόνους ρευματισμών: Ψιλοκόψτε θυμάρι, ζεστάνετε με ελάχιστο νερό, βάλτε το στην κομπρέσα και ακουμπήστε το στο πονεμένο μέρος. Μπορείτε να κάνετε με θυμάρι μπάνια με 2 γραμμάρια αιθέριο έλαιο σε μπάνιο χλιαρό. • Συνταγή για αρθριτικά, ρευματισμούς, κρυολογήματα, γρίπη και συνάχι: Βράστε μισό κιλό θυμάρι σε 4 λίτρα νερό και ρίξτε το στο νερό μπάνιου. • Για την τριχόπτωση: Βράστε μια χούφτα θυμάρι σε ένα λίτρο νερό, μέχρι να μείνει το μισό και αλείψτε το κεφάλι. Ξεπλύνετε και κάντε εντριβή με το πυκνό υγρό και αφήστε το για 5 λεπτά και ξαναλούστε τα μαλλιά σας. Κάνει και για τις ψείρες. • Βάζοντας 3 κλωνάρια θυμάρι κάτω από το μαξιλάρι βοηθάει στον ύπνο. • Το θυμάρι βοηθάει στη διακοπή ποτού γιατί προκαλεί εμετό, ναυτία, διάρροια, ιδρώτα, δίψα και αηδία για το ποτό. Βάλτε μια χούφτα θυμάρι σε 3 φλιτζάνια νερό και αφήστε το για μισή ώρα και πίνετε μια κουταλιά κάθε 15 λεπτά. • Συνταγή για αντρική κολόνια: Βάλτε 10 γραμμάρια λουλούδια θυμαριού σε 250 γραμμάρια λευκό οινόπνευμα, κλείστε το μπουκάλι με φελλό και το αφήνετε για τρεις εβδομάδες στον ήλιο, το καλοκαίρι και μετά σουρώνετε. • Μαρινάδα θυμαριού για την κουζίνα: Μουσκεύετε σε μισό λίτρο άσπρο κρασί ένα ματσάκι θυμάρι, 1 ματσάκι θρούμπι, 4 κεφάλια σκόρδο, 2 φύλλα δάφνης, μερικά μοσχοκάρφια, ένα κλωναράκι δενδρολίβανο, λάδι και λεμόνι για πολλές ώρες. • Το θυμαρίσιο μέλι είναι το καλύτερο και είναι θεραπευτικό. Γι΄αυτό τα μελίσσια μεταφέρονται εκεί που υπάρχει θυμάρι. Μια κουταλιά μέλι που την καταπίνετε σιγά σιγά βοηθάει στις φλογώσεις αναπνευστικού. • Σε ξηρά φρούτα, όπως σύκα, σταφίδες, κεράσι και άλλα αν αφήσετε ανθισμένες κορυφές δίνει άρωμα και προφυλάσσει από τα έντομα. • Το κάπνισμα θυμαριού βοηθάει στο λουμπάγκο. • Φρέσκο θυμάρι ζεσταμένο, στεγνό είναι θεραπευτικό στο στραβολέμιασμα, τοποθετημένο με μια γάζα πολύ ζεστό στο λαιμό. • 100 γραμμάρια έγχυμα ή αφέψημα σε ένα κιλό κρασί ή νερό κάνει για εξωτερική χρήση.Προφυλάξεις
-Οι γυναίκες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης πρέπει να αποφεύγουν το αιθέριο έλαιο του θυμαριού. -Αντενδείκνυται η μακροχρόνια χρήση του. -Σε πολύ μεγάλες δόσεις προκαλεί υπερλειτουργία θυρεοειδούς αδένα με έμετο, διάρροιες και ζαλάδα. Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.
