Μετά από 12 ώρες διαπραγματεύσεων δύσκολων και σκληρών, με την Ιταλία κάποια στιγμή να θέτει βέτο και να κινδυνεύουν να τιναχθούν τα πάντα στον αέρα, η Σύνοδος Κορυφής των 28 κατέληξε σε συμφωνία για το μεταναστευτικό.
Λίγο μετά τις 07:30 δόθηκε στη δημοσιότητα το κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής των 28, μετά από 12 ώρες διαπραγματεύσεων:
Το κείμενο συμπερασμάτων:
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναβεβαιώνει ότι η προϋπόθεση για μια λειτουργική πολιτική της ΕΕ στηρίζεται σε μια συνολική προσέγγιση στο μεταναστευτικό, που συνδυάζει πιο αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, αυξημένη εξωτερική δράση και τις εσωτερικές πτυχές σε συνάρτηση με τις αρχές και τις αξίες μας. Δεν είναι μια πρόκληση μόνο για ένα κράτος-μέλος, αλλά για την Ευρώπη στο σύνολό της», αναφέρεται στο άρθρο 1 του κειμένου συμπερασμάτων.
Οι «28» αποφάσισαν να δώσουν πακτωλό χρημάτων στην Τουρκία, τη β’ δόση βάσει της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Την ίδια ώρα, υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα πρέπει να τηρήσει τις διμερείς συμφωνίες για τις επιστροφές προσφύγων (σ.σ.: η Τουρκία είχε πει ότι σταματά την εφαρμογή της συμφωνίας με την Ελλάδα για τις επιστροφές). «Η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας και οι διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως, χωρίς διακρίσεις, προς όλα τα κράτη-μέλη», αναφέρει χαρακτηριστικά.
- Κλειστά κέντρα μεταναστών
Ακόμη, συμφώνησαν στη δημιουργία κοινών κέντρων υποδοχής αιτούντων άσυλο και επεξεργασίας των αιτήσεών τους, αλλά και να περιορίσουν την ελευθερία κίνησης των μεταναστών από τη μια χώρα στην άλλη, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αξιώσεις και να καθησυχαστούν οι ανησυχίες που προέβαλαν η Ιταλία και η Γερμανία.
Αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο 6: «Στα εδάφη της ΕΕ, όσοι διασώζονται, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, θα πρέπει να φροντίζονται στη βάση κοινής προσπάθειας μέσω της μεταφοράς σε
ελεγχόμενα κέντρα που θα στηθούν σε κράτη-μέλη σε εθελοντική μόνο βάση, όπου η ταχεία και ασφαλής διαδικασία επεξεργασίας θα επιτρέπει με την πλήρη στήριξη της ΕΕ τον διαχωρισμό μεταξύ παράτυπων μεταναστών -που θα επιστρέφονται- και εκείνων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, και για τους οποίους θα εφαρμόζεται η αρχή της αλληλεγγύης. Όλα τα μέτρα στο πλαίσιο αυτών των ελεγχόμενων κέντρων, περιλαμβανομένης της μετεγκατάστασης και της επανεγκατάστασης, θα γίνονται σε εθελοντική βάση, χωρίς να προκαταλαμβάνεται η μεταρρύθμιση του (Κανονισμού του) Δουβλίνου».
- Εντατικότεροι έλεγχοι στα σύνορα με Τουρκία
Στο κείμενο συμπερασμάτων αναφέρεται ότι όσον αφορά στην οδό της ανατολικής Μεσογείου χρειάζονται πρόσθετες προσπάθειες για την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, να εμποδιστούν νέες διελεύσεις από την Τουρκία και να σταματήσουν οι ροές.
- Περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης
Οσον αφορά αυτό για το οποίο είχε γίνει πολύς λόγος το προηγούμενο διάστημα, τα
κέντρα μεταναστών εκτός ΕΕ,
οι «28» φαίνεται ότι κατέληξαν τελικά στη δημιουργία «περιφερειακών πλατφορμών» για την αποβίβαση μεταναστών που προφανώς επιχειρούν μέσω της Μεσογείου να φθάσουν στην ΕΕ: «Για να αντιμετωπιστεί οριστικά το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και να αποτραπεί έτσι η τραγική απώλεια ζωών, είναι αναγκαίο να εξαλειφθεί το κίνητρο να ξεκινούν (οι πρόσφυγες και οι μετανάστες) επικίνδυνα ταξίδια. Αυτό απαιτεί μια νέα προσέγγιση βάσει κοινών ή συμπληρωματικών δράσεων μεταξύ των κρατών-μελών για την αποβίβαση όσων διασώζονται σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωπαΐκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διερευνήσουν γρήγορα την ιδέα περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης (disembarkation platforms) σε στενή συνεργασία με σχετικές τρίτες χώρες καθώς και την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Τέτοια κέντρα πρέπει να λειτουργούν διαχωρίζοντας τις καταστάσεις κατ’ άτομο, με πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου».
- Να εμποδιστούν οι νέες διαδρομές
Ακόμη, αφού σημειώνεται ότι πρέπει να τηρηθούν οι συμφωνίες επανεισδοχής και ότι «απαιτούνται επειγόντως περισσότερες προσπάθειες για να διασφαλιστούν οι ταχείες επιστροφές», τονίζεται ότι την ίδια ώρα απαιτούνται και περισσότερες προσπάθειες «για να εμποδιστεί η ανάπτυξη νέων θαλάσσιων ή χερσαίων διαδρομών. Η συνεργασία και η στήριξη προς τους εταίρους στα δυτικά Βαλκάνια παραμένει κλειδί για την ανταλλαγή πληροφοριών για μεταναστευτικές ροές, την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης, την αύξηση των δυνατοτήτων για προστασία των συνόρων και τη βελτίωση των διαδικασιών επιστροφής και επανεισδοχής».
- Αυστηρότεροι εξωτερικοί έλεγχοι
Οι «28» συμφώνησαν, επίσης, να κάνουν αυστηρότερους τους ελέγχους των εξωτερικών συνόρων.
- Οι μετακινήσεις προσφύγων εντός ΕΕ
Στο κείμενο συμπερασμάτων σημειώνεται: «Αναφορικά με την κατάσταση εσωτερικά στην ΕΕ, δευτερογενείς μετακινήσεις των αιτούντων άσυλο μεταξύ κρατών-μελών απειλούν να θέσουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και το κεκτημένο του Σένγκεν. Τα κράτη-μέλη πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία εσωτερικά νομοθετικά και διοικητικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν τέτοιες κινήσεις και να συνεργαστούν στενά μεταξύ τους προς τον σκοπό αυτό».
Η Σύνοδος Κορυφής, πέρα από την αύξηση της χρηματοδότησης στην Τουρκία, αποφάσισε να αυξήσει τη χρηματοδότηση και στο Μαρόκο και σε άλλες χώρες στη βόρεια Αφρική για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.
Σε άλλο σημείο των συμπερασμάτων αναφέρεται ότι «ενόψει της πρόσφατης αύξησης ροών στη δυτική Μεσόγειο η ΕΕ θα στηρίξει οικονομικά και με άλλους τρόπους όλες τις προσπάθεις των κρατών-μελών (ειδικά της Ισπανίας) και των χωρών προέλευσης και διέλευσης (ειδικά του Μαρόκου), για να αποτραπεί η παράνομη μετανάστευση».
«Όσον αφορά την κεντρική οδό της Μεσογείου, θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες για να σταματήσει η δράση των διακινητών από τη Λιβύη ή αλλού. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό της Ιταλίας και άλλων κρατών-μελών. Θα εντείνει την υποστήριξή της προς την περιοχή Σαχέλ, τη λιβυκή Ακτοφυλακή και τις νότιες κοινότητες, για ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής, εθελοντικές επιστροφές, συνεργασία με άλλες χώρες προέλευσης και ενδιάμεσες, καθώς και την οικοιοθελή επανεγκατάσταση. Όλα τα πλοία που δρουν στη Μεσόγειο πρέπει να σέβονται τους νόμους και να μην εμποδίζουν επιχειρήσεις της λιβυκής Ακτοφυλακής», αναφέρεται στα πρώτα άρθρα του κειμένου συμπερασμάτων.
Το παρασκήνιο της Συνόδου, η στάση της Ελλάδας
Σύμφωνα με το ΑΠΕ, στη Σύνοδο Κορυφής η Ελλάδα από κοινού με την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Σουηδία, την Πορτογαλία και τη Μάλτα βρέθηκαν απέναντι στις θέσεις που εκφράζουν η Αυστρία και οι χώρες του Βίσεγκραντ.
Η Ιταλία, παρά τις αρχικές ενστάσεις της σε μια συλλογική αντιμετώπιση του ζητήματος, στο τέλος προσχώρησε σε αυτήν τη λογική.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ, οι κίνδυνοι που αποφεύχθηκαν ήταν:
- Στο ζήτημα των πρωτογενών ροών στην κεντρική Μεσόγειο να προκριθεί μια απόφαση που θα ανέφερε ρητά τη δημιουργία κλειστών κέντρων στην Αφρική.
- Η πρόκληση των δευτερογενών ροών να επιλυθεί με συνοριακούς ελέγχους και την de facto δημιουργία ενός μικρού Σένγκεν. Τον κίνδυνο αυτό είχε επισημάνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, κατά την άτυπη συνάντηση εργασίας την περασμένη Κυριακή στις Βρυξέλλες.
Επίσης, αποτράπηκε η μετάθεση στις καλένδες της προοπτικής αναθεώρησης του «Δουβλίνου» σε μια δίκαιη κατεύθυνση, όπως στην πραγματικότητα αποσκοπούσαν όσοι εισηγούνταν να πάει μετά τις ευρωεκλογές του 2019.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ, εξασφαλίστηκαν τα εξής:
- Η ευρωπαϊκή προσέγγιση στη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να αφορά και τις τρεις διαστάσεις του ζητήματος: την εξωτερική (σχέσεις με τρίτες χώρες), τη διαχείριση των συνόρων, και την εσωτερική διάσταση.
- Τονίστηκε η σημασία της αποτελεσματικής συνεργασίας με την Τουρκία, στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ -Τουρκίας. Παράλληλα συμφωνήθηκε η χορήγηση της δεύτερης δόσης της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Μια χώρα που φιλοξενεί 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες. Καθώς επίσης και η ανάγκη η Τουρκία να εφαρμόσει τη διμερή συμφωνία επανεισδοχής με την Ελλάδα, την οποία έχει αναστείλει και τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ -Τουρκίας.
- Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τονίζεται ότι ο κανονισμός του Δουβλίνου πρέπει να αναθεωρηθεί στη βάση της αλληλεγγύης και της συνευθύνης.
Οι δηλώσεις των ηγετών
«Οι ηγέτες των 28 χωρών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν στα συμπεράσματα της Συνόδου, συμπεριλαμβανομένων αυτών για τη μετανάστευση», ανακοίνωσε μέσω Twitter ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, περί τις 04:30 (05:30 ώρα Ελλάδας).
«Ήταν η ευρωπαϊκή συνεργασία αυτή που υπερίσχυσε», δήλωσε με ικανοποίηση ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και πρόσθεσε ότι επιδείχθηκε η «αλληλεγγύη» που οφειλόταν στις «χώρες πρώτης υποδοχής».
Για έναν «πολύ καλό συμβιβασμό» έκανε λόγο ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι. «Η Ιταλία δεν είναι πλέον μόνη», δήλωσε από την πλευρά του ο επικεφαλής της κυβέρνησης συμμαχίας των λαϊκιστών και της άκρας δεξιάς στην Ιταλία, Τζουζέπε Κόντε, ο οποίος είχε εμποδίσει την έγκριση της πρώτης εκδοχής του κειμένου των συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής.
Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ χαιρέτισε τη συμφωνία, έκανε λόγο για μια θετική ένδειξη, τονίζοντας πως «έχουμε ακόμη πολλή δουλειά να κάνουμε για να γεφυρώσουμε τις διαφορετικές απόψεις», αλλά προσθέτοντας πως «αισιοδοξεί ότι θα μπορέσουμε πράγματι να συνεχίσουμε τη δουλειά» για το ζήτημα του ενιαίου συστήματος ασύλου.
Σύμφωνα με τη Μέρκελ, θα υπάρχουν
στο εξής αυστηρότεροι έλεγχοι στην κίνηση αιτούντων άσυλο εντός της ΕΕ, είναι σαφές πως όλοι θα πρέπει να τηρούν τους κανόνες και ότι δεν θα επιτρέπεται στους αιτούντες άσυλο να διαλέγουν εκείνοι το σε ποια χώρα θα ζητούν διεθνή προστασία.
