Την Κυριακή 29 Σεπτέμβρη 2019 η ομάδα του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου επισκέφθηκε δύο μοναδικές περιοχές του τόπου μας, με ‘βαριά’ ιστορία: τον λόφο Αναύλοχο στο Βραχάσι και το ιστορικό σπήλαιο Μιλάτου.
Αν και γεωγραφικά βρίσκονται πολύ κοντά, χρονολογικά η ιστορική τους διαδρομή απέχει πολλούς αιώνες. Ο λόφος του Αναύλοχου φιλοξένησε τα χρόνια της ‘Σκοτεινής περιόδου’ μετά την καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού (9ος-6ος αιώνας π.Χ) απρόσιτο οικισμό, ενώ το σπήλαιο της Μιλάτου την περίοδο της Τουρκοκρατίας έδωσε προσωρινό καταφύγιο στον άμαχο πληθυσμό της περιοχής.
Αφετηρία της διαδρομής μας το Βραχάσι, από το κέντρο του οικισμού όπου βρίσκεται η παλιά βρύση. Ακολουθώντας Β.Δ πορεία βαδίσαμε στο χαλικοστρωμένο μονοπάτι που ανηφορίζει προς το βουνό. Μετά από ανάβαση μισής ώρας φτάσαμε στον αρχαιολογικό χώρο. Φτερουγίσματα γυπαετών μας καλωσόριζαν στις βραχόζωστη στρατηγική θέση της αρχαίας πόλης του Αναύλοχου. Ο αρχηγός μας εξιστόρησε επιμελώς την ιστορία της αρχαίας πόλης και αφού ξεκουραστήκαμε περιπλανηθήκαμε στο ανασκαφικό πεδίο, μία περιοχή με πλήθος ενδείξεων για διαχρονική και εκτεταμένη κατοίκηση. Η σκαπάνη των αρχαιολόγων έχει φέρει στο φως τον αρχαίο οικισμό και παρότι τα ευρήματα είναι καλυμμένα για να προστατευτούν από τις καιρικές συνθήκες, τα ίχνη της θεμελίωσης και η διάταξη του χώρου είναι ευδιάκριτη και εντυπωσιακή.
Θαυμάσαμε την υπέροχη, πανοραμική θέα και την απεραντοσύνη του Κρητικού πελάγους. Η ατμόσφαιρα ήταν τόσο καθαρή, που διακρίνουμε πεντακάθαρα το ξερονήσι Γέρακα-Αυγό, να αρμενίζει σαν καράβι στο πέλαγος. Χαμηλά διακρίνουμε το Σίσι και την Μίλατο και ακόμα μακρύτερα τον κόλπο των Μαλίων και την Χερσόνησο. Μια θέση στρατηγικής σημασίας για τους κατοίκους αυτής της πόλης, που αθέατοι έλεγχαν τα πάντα γύρω τους.
Επιστρέψαμε από το ίδιο μονοπάτι στο Βραχάσι, όπου κάναμε στάση σε παραδοσιακό καφενείο για ρακή και ρακομεζέδες. Με ανανεωμένη διάθεση επιβιβαστήκαμε στα αυτοκίνητα μας με προορισμό το σπήλαιο της Μιλάτου, που βρίσκεται σε απότομη χαράδρα, Ν.Α από το χωριό. Κρυμμένο μέσα σε μια άγρια, αφιλόξενη χαράδρα, καταγράφει τη δική του μαρτυρική ιστορία που διαδραματίστηκε τον Φεβρουάριο του 1823.
Αφήσαμε τα αυτοκίνητα μας κοντά στην πέτρινη επιγραφή, που ενημερώνει τον επισκέπτη για την ιστορικότητα του χώρου και ακολουθήσαμε το πλακοστρωμένο μονοπάτι. Η θέα, σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής, μαγευτική με το καταγάλανο πέλαγος να αστράφτει κάτω από τον φθινοπωρινό ήλιο και τους δυο γειτονικούς οικισμούς (την Πάνω Μίλατο και την Παραλία Μιλάτου) να ξεχωρίζουν κάτασπροι στον κατάφυτο κάμπο με τις ελιές.
Μετά από σύντομη πορεία φτάσαμε μπροστά στο σπήλαιο. Σκυφτοί και με τους φακούς στο χέρι προχωρήσαμε προσεκτικά μέχρι το κάτασπρο ξωκλήσι που έχει κτιστεί στο εσωτερικό της σπηλιάς. Οι πιο τολμηροί προχώρησαν βαθύτερα, θαυμάζοντας τον πλούσιο σπηλαιοδιάκοσμο και ελπίζοντας να μην ενοχλήσουν τους μόνιμους κατοίκους της σπηλιάς, τις πολυάριθμες νυκτερίδες. Με έκπληξη παρατηρήσαμε την μαυρισμένη από καπνούς οροφή της σπηλιάς, που μαρτυρεί το βασανιστικό τέλος των αμάχων, που μάταια κατέφυγαν στα σκοτεινά της βάθη για να γλυτώσουν από βίαιο θάνατο.
Ανταλλάξαμε πληροφορίες για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν πριν δυο αιώνες και νιώσαμε πιο έντονη την ομορφιά της ορεινής φύσης και τη ζεστασιά του ήλιου, μόλις βγήκαμε έξω στο φως. Καταλήξαμε στην Παραλία Μιλάτου για καφέ, μπάνιο και παραδοσιακές νοστιμιές στις παραθαλάσσιες ταβέρνες.
ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαμάκης Γιώργος
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Πάγκαλος Γιάννης, Δρόσσος Βασίλης
ΒΙΝΤΕΟ: Πάγκαλος Γιάννης, Δρόσσος Βασίλης
ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ: Πάγκαλος Γιάννης
