Για την σημαντική πανευρωπαϊκή διάκριση που απέσπασε στο 11ο Πανευρωπαϊκό φεστιβάλ «Οι Φυσικές Επιστήμες στο Προσκήνιο» με την εργασία «Οπτικές Λαβίδες. Το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2018 στο σχολείο σας»μίλησε στην εκπομπή της Δέσποινας Κουτάντου “Ναι μεν αλλά” ο καθηγητής του ΓΕΛ Μακρύ Γιαλού Μιχάλης Ορφανάκης .
“Πρόκειται για το πρώτο βραβείο σε μία από τις κατηγορίες του μεγαλύτερου Διεθνούς Διαγωνισμού Πειραμάτων και Κατασκευών Φυσικών επιστημών που πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο σαββατοκύριακο στην Πορτογαλία.
Κάθε δύο χρόνια 450 περίπου εκπαιδευτικοί από 34 χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο μαζεύονται σε μία διαφορετική πόλη της Ευρώπης και παρουσιάζουν τις ιδέες τους,τα πειράματα τους, τις κατασκευές τους, με στόχο να ανταλλάξουν ιδέες στον τομέα της διδασκαλίας των φυσικών επιστημών.
Ο τίτλος της εργασίας είναι«Οπτικές Λαβίδες. Το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2018 στο σχολείο σας» και για να καταλάβει ο κόσμος περί τίνος πρόκειται, αν σας ρωτούσα ότι θα μπορούσατε με μια δέσμη φωτός να πιάσετε ένα διαφανές αντικείμενο, ένα μπουκάλι με νερό για παράδειγμα, να το πιάσετε με το φως και να το μετακινήσετε και να το χειριστείτε τι θα λέγατε; Οι περισσότεροι επισκέπτες στο περίπτερό μας, μας έλεγαν ότι “αυτό δεν γίνεται” ακόμα και εκπαιδευτικοί. Και όμως γίνεται και γίνεται κάθε μέρα σε όλα τα μεγάλα ερευνητικά εργαστήρια που ασχολούνται με την έρευνα στη Βιολογία και στη Βιοϊατρική γιατί σε μικροσκοπικό επίπεδο αν έχεις την κατάλληλη δέσμη, για παράδειγμα ένα laser πολύ ισχυρό και το εστίασης μέσα σε ένα μικροσκόπιο τότε δημιουργούνται οι συνθήκες για να παγιδεύσεις οπτικά ένα κύτταρο, βακτήρια, οτιδήποτε είναι διαπερατό από το φως. Αυτή η τεχνική αναπτύχθηκε ανακαλύφθηκε πριν από 30 – 40 χρόνια από τον Arthur Askin ένας Αμερικανός φυσικός ο οποίος βραβεύτηκε πέρυσι με το βραβείο Νόμπελ για αυτή του την ανακάλυψη.
Εξελίχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες και τώρα πια αποτελεί ένα στάνταρ εργαστηριακό εξοπλισμό στα μεγάλα ερευνητικά εργαστήρια και έχουν βοηθήσει τα μέγιστα για να αποκωδικοποιήσουν οι επιστήμονες διεργασίες στο μικρόκοσμο και σε βιολογικό επίπεδο, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να τις μελετήσουμε την αυτήν την ακρίβεια.
Εμείς κατάφερε να εκλαϊκεύσουμε ένα τέτοιο σύστημα φτιάχνοντας την πιο απλή διάταξη οπτικής παγίδευσης που έχει φτιαχτεί ποτέ στον κόσμο και με το χαμηλότερο κόστος. Το κόστος της διάταξής μας είμαι κάτω από 200 ευρώ διότι χρησιμοποιήσαμε το σχολικό μικροσκόπιο, δεν αγοράσαμε μικροσκόπιο και για να παρατηρήσουμε αυτά που παγιδεύουν χρησιμοποιήσαμε το κινητό μας τηλέφωνο με πολλά κομμάτια της διάταξης τυπωμένα στο 3D printer του σχολείου μας. Επομένως την κάναμε με όσο πιο απλά υλικά που υπάρχουν στο σχολείο και καταφέραμε να παρουσιάσουμε τη φυσική πίσω από το περσινό βραβείο Νόμπελ με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, με μαθηματικά και φυσική Λυκείου. Όλη αυτή η καινοτομία και η κατασκευή της διάταξης αλλά και ο τρόπος παρουσίασης ήταν αυτή που οδήγησε τους κριτές του να μας δώσουν το πρώτο βραβείο, πρώτα στους πανελλήνιους αγώνες και μετά σε πανευρωπαϊκούς.
Ο στόχος ο δικός μας είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να αγαπήσουν τις Φυσικές Επιστήμες, να αντιληφθούν πώς δουλεύει ένας επιστήμονας διότι τα πειράματα αυτά τα βραβευμένα κάνουν ακριβώς αυτό, εκλαϊκεύουν την επιστήμη και δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να εργαστούν όπως οι επιστήμονες σε ένα ερευνητικό κέντρο. Αυτό γοητεύει τα παιδιά πάρα πολύ και υπάρχουν παιδιά που βλέπεις στα μάτια τους το θαυμασμό και την προσμονή να “παίξουν” με μία τέτοια συσκευή να νιώσουν λίγο σαν επιστήμονες.
Προσπαθούμε να εμπνεύσουμε τα παιδιά στο μέτρο του δυνατού, γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας δεν μας βοηθάει στο να κάνουμε πειραματικές δραστηριότητες. Υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες, το ωρολόγιο πρόγραμμα, οι ελλείψεις στο εργαστηριακό εξοπλισμό, πάρα πολλά πράγματα λείπουν.
Τα κλασικά πειράματα που κάνουμε στο σχολικό εργαστήριο αφορούν τη φυσική του περασμένου αιώνα, εμείς εκλαϊκεύουμε τη φυσική των τελευταίων δεκαετιών,τη φέρνουμε στο σχολείο με απλό τρόπο. Είναι δύσκολο αλλά βλέπουμε στα παιδιά ανταπόκριση.
Οι φυσικές επιστήμες είναι πειραματικές επιστήμες και θα έπρεπε το πείραμα και το θεωρητικό υπόβαθρο να συνυπάρχουν ισοσκελισμένα το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Δυστυχώς για πρακτικούς λόγους κυρίως, δεν συμβαίνει αυτό.
Πριν από δύο χρόνια στους προηγούμενους πανευρωπαϊκούς αγώνες πάλι δική μας εργασία έχει πάρει στην αντίστοιχη κατηγορία το πρώτο Ευρωπαϊκό βραβείο. Τα δύο καλύτερα πειράματα της Ευρώπης βρίσκονται στο νοτιότερο σχολείο της Ευρώπης στο Λύκειο του Μακρύ Γιαλού, στο εργαστήριό μας. Την προηγούμενη φορά είχαμε φτιάξει ένα αξονικό τομογράφο με πολύ απλά υλικά, τον πιο απλό αξονικό τομογράφο που είναι λειτουργικός.
Στόχος μας είναι να γίνει διάχυση και στους άλλους συναδέλφους που μπορεί να ενδιαφέρονται και σε άλλα σχολεία, έχει φτιαχτεί υλικό που είναι στη διάθεσή του οποιουδήποτε μας το ζητήσει. Τώρα θα βιντεοσκοπηθούν μαθήματα πάνω στις Λαβίδες τους επόμενους μήνες και κάποια στιγμή θα βγουν ελεύθερα στο διαδίκτυο για όποιον θέλει να επικεντρωθεί.
Όσον αφορά την στήριξη της πολιτείας σε αυτήν την προσπάθεια ο κ. Ορφανάκης είπε χαρακτηριστικά : “Είναι μία πονεμένη ιστορία. Θα σας πω ότι πάνω από τα μισά μέλη της Ελληνικής αντιπροσωπείας ταξίδεψαν με δικά τους έξοδα. Παρόλο που ο διαγωνισμός αυτός είναι σε γνώση του υπουργείου.
Εγώ προσωπικά, οι συνεργάτες μου και οι συνάδελφοι από το Ηράκλειο είχαμε τη στήριξη της Aegean και την ευχαριστούμε. Εγώ με τον συνεργάτη μου επειδή είμαστε στο ΙΤΕ, μας κάλυψε τα υπόλοιπα έξοδα μας.
Είναι ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε όταν κάποιος εκπροσωπεί τη χώρα του μακάρι να είναι και στο τελευταίο επιτραπέζιο, θα έπρεπε η πολιτεία να καλύπτει τα στοιχειώδη έξοδα. Φανταστείτε συνάδελφοι από τη Μακεδονία με φοβερά πειράματα που έπρεπε να μεταφέρουν δυο και τρεις βαλίτσες εξοπλισμό. Ο συνάδελφος από τη Σαλαμίνα ο Πέτρος Πούτος έφτιαξε ένα τηλεκατευθυνόμενο Rover σαν αυτό που βρίσκεται στον Άρη. Αυτό το πράγμα και για να κατασκευαστεί έχει πολύ μεγάλο κόστος αλλά και για να μεταφερθεί στην Πορτογαλία ήταν πάρα πολύ ακριβό. Χρειαζόμαστε παραπάνω υποστήριξη” κατέληξε.
