Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, 20 γυναίκες πεθαίνουν καθημερινά στην Ινδία εξαιτίας της προίκας. Οι γυναίκες είτε εξωθούνται στην αυτοκτονία, είτε δολοφονούνται και η τάση του τραγικού φαινομένου είναι σαφώς αυξητική.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ενός πατέρα, ο οποίος προτού αναχωρήσει από το Δελχί για επαγγελματικό ταξίδι, πήγε στο τοπικό αστυνομικό τμήμα, φοβούμενος ότι η ζωή της κόρης του βρίσκεται σε κίνδυνο. Ο άνθρωπος έγραψε ένα γράμμα, στο οποίο κατηγορούσε τον γαμπρό του και την οικογένεια του γαμπρού ότι βασανίζουν και κακοποιούν την κόρη του εξαιτίας της προίκας και το παρέδωσε στην αστυνομία. Ο,τιδήποτε συμβεί, ευθύνεται η οικογένεια αυτή, έγραψε. Λίγες εβδομάδες αργότερα, η κόρη του αυτοκτόνησε. Λίγο πριν δώσει τέλος στη ζωή της έστειλε σε ένα μέλος της οικογένειάς της το εξής sms: «Η ζωή μου θα τελειώσει εξαιτίας του». Παρά το γεγονός ότι, κατά την αστυνομία η νεαρή γυναίκα αυτοκτόνησε, η οικογένειά της επιμένει ότι, πρόκειται για δολοφονία, καθώς υπήρξε θύμα καθημερινών ξυλοδαρμών. «Της ζητούσε συνεχώς χρήματα. Δεν είναι αυτοκτονία, είναι δολοφονία για την προίκα» λέει ο πατέρας της. Η αστυνομία από την πλευρά της δηλώνει ότι, ο σύζυγος είπε ότι, του έστειλε μήνυμα απειλώντας να βάλει τέρμα στη ζωή της, λίγο πριν αυτοκτονήσει. Σε κάθε περίπτωση, ο θάνατός της εμπίπτει στις περιπτώσεις των θανάτων εξαιτίας της προίκας.
Τα στατιστικά της Εθνικής Υπηρεσίας Καταγραφής Εγκλημάτων είναι σοκαριστικά: 20 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους καθημερινά στην Ινδία, είτε επειδή αυτοκτονούν, είτε επειδή δολοφονούνται, εξαιτίας της ενδοοικογενειακής βίας που πυροδοτεί ο θεσμός της προίκας. Μόνο το 2015, έχασαν τη ζωή τους 7.634 γυναίκες.
Πρόκειται για γυναίκες οι γονείς των οποίων έχουν ήδη δώσει μια μεγάλη προίκα -η οποία έχει συμφωνηθεί λεπτομερώς- αλλά ο σύζυγος θέλει περισσότερα -μετρητά, γη, ακίνητα, αυτοκίνητο, σκούτερ, τηλεόραση με επίπεδη οθόνη ή iPhone. Εν ολίγοις, οι θάνατοι των γυναικών οφείλονται απλά και μόνο στην απληστία των συζύγων.
Όσον αφορά την παραπάνω περίπτωση, σύμφωνα με τον Guardian, φίλοι της γυναίκας είπαν ότι, ήταν οικονομικά και κοινωνικά ανεξάρτητη, από οικογένεια της ανώτερης μεσαίας τάξης, ότι το ζευγάρι είχε παρόμοιο υπόβαθρο και ότι, ο γάμος δεν ήταν παραδοσιακός. Το τραγικό είναι ότι, από τη μάστιγα της προίκας και των επιπλέον απαιτήσεων που προκύπτουν δεν είναι απρόσβλητοι ούτε οι γάμοι από έρωτα, όπως σημειώνει η Subhashini Ali, πρόεδρος της οργάνωσης All India Democratic Women’s Association. «Οι γονείς του συζύγου κατά κανόνα μιλούν χλευαστικά για όσα προσφέρουν οι γονείς των κοριτσιών. Όταν δε, ο σύζυγος είναι πότης και βίαιος, τότε το ‘μείγμα’ είναι θανατηφόρο», λέει η Ali.
Ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζει πόσο βαθιά ριζωμένος είναι ο θεσμός της προίκας στην Ινδία και πόσο εξαιρετικά δύσκολο να αλλάξει, είναι o Satya Naresh, o οποίoς δραστηριοποιείται επαγγελματικά στο διαδίκτυο. Το 2006 δημιούργησε την πρώτη γαμήλια ιστοσελίδα στην Ινδία για γάμους χωρίς προίκα, η οποία γράφει στο homepage «Θέλω μόνο εσένα… Δεν θέλω προίκα».
Μέσα σε 12 ολόκληρα χρόνια -και σε μία χώρα με πληθυσμό άνω του 1,2 δισ κατοίκους- μόλις 5.399 άνδρες ανταποκρίθηκαν. Η σκληρή πραγματικότητα, όπως παραδέχεται ο Naresh, είναι ότι σχεδόν κανένας άνδρας δεν είναι έτοιμος να παραιτηθεί από το «σκληρό νόμισμα». «Είναι πολύ πιο δύσκολο από ό, τι νόμιζα ότι θα ήταν να πολεμήσω την προίκα. Είναι καθαρή απληστία. Ανεξάρτητα από τα ωραία πράγματα που οι άνθρωποι λένε δημοσίως, κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί στο χρήμα. Ακόμα κι αν βρεθεί κάποιος άνδρας που δεν θέλει προίκα, θέλουν οι γονείς του και δεν μπορεί να τους αψηφήσει».
Η υπόθεση της προίκας, αλλά και των απαιτήσεων της επιπλέον προίκας μετά τον γάμο παραμένουν πολύπλοκες, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για έγκλημα που τιμωρείται με πενταετή ποινή φυλάκισης. Οι ρίζες του προβλήματος πρέπει να αναζητηθούν στην ινδική κουλτούρα και αφορούν τα συνοικέσια, την υποδεέστερη θέση της γυναίκας, τον φόβο της οικογένειας ότι κανείς δεν θα παντρευτεί την κόρη χωρίς προίκα και τη θεμελιώδη σημασία που έχει ο γάμος ως θεσμός στην ινδική κοινωνία, παράμετροι που καθιστούν σχεδόν αδύνατη για τους γονείς την προοπτική ότι οι κόρες τους μπορεί να παραμένουν άγαμες.
Σε κάθε περίπτωση, ειδικοί που έχουν ασχοληθεί με το θέμα διατυπώνουν μία πολύ πιο ψύχραιμη άποψη: Ότι, μία κοινωνία που γίνεται όλο και πιο πολύ καταναλωτική και οικονομικά φιλόδοξη συνεχίζει απλά να «πατάει» πάνω στο έθιμο της προίκας, χρησιμοποιώντας την παράδοση ως άλλοθι. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, ενώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία οι αρχές συνδέουν το 93% των θανάτων με την προίκα, μόλις το 34% των κατηγορουμένων έχει καταδικαστεί.
Σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας Hindustan Times που διεξήχθη πέρυσι, από τους 15 θανάτους γυναικών που σημειώθηκαν σε πέντε χρόνια στην πρωτεύουσα και οι οποίοι αποδίδονται στην προίκα, υπήρξε μόνο μία καταδίκη. Οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών διαμαρτύρονται τόσο εναντίον των αστυνομικών αρχών και των περιορισμένων ερευνών που διεξάγουν, όσο και των εξωδικαστικών διευθετήσεων με τις οποίες κλείνουν οι περισσότερες υποθέσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η οικογένεια της γυναίκας είναι απρόθυμη να αναλάβει το βάρος (και την υψηλή δαπάνη) μιας υπόθεσης που μπορεί να συνεχιστεί ακόμη και 20 χρόνια εξαιτίας των κενών που παρουσιάζει η νομοθεσία. Τα στοιχεία μιλούν από μόνας τους: 27 εκατ. υποθέσεις έφτασαν στα δικαστήρια, αλλά κατέληξαν σε νομικό αδιέξοδο.
