Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στη Μέση Εκπαίδευση είναι εξαιρετικά χρήσιμη, επειδή:
(α) Προσφέρει βαθύτερη γνώση των ριζών και της παράδοσης του ευρωπαϊκού πολιτισμού, καθώς ο τελευταίος βασίστηκε στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και εξακολουθεί να διατηρεί ενεργά πολλά στοιχεία του, π.χ.
- Η αρχαιοελληνική μυθολογία (ουσιαστικά ένα φιλοσοφημένο βλέμμα στις δυνάμεις της φύσης και του κόσμου, όχι με την αφηρημένη συλλογιστική τους, αλλά με τις απτές συγκεκριμένες μορφές που έπλαθε ο κοινός άνθρωπος) αποτέλεσε ένα από τα σταθερότερα διαχρονικά σημεία αναφοράς για την ευρωπαϊκή τέχνη, και δη την πλέον σύγχρονη
- Τα αρχαιοελληνικά λογοτεχνικά είδη και γένη (το έπος, η λυρική ποίηση και το δράμα στην ποίηση ∙ και η ιστοριογραφία, η ρητορική και η φιλοσοφία, στην πεζογραφία) αποτέλεσαν, κυρίως από την Αναγέννηση και μετά, τα πρότυπα με βάση τα οποία αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε η ευρωπαϊκή λογοτεχνία
- Η ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών και της αρχιτεκτονικής, κατά την Αναγέννηση, στηρίχθηκε στη δημιουργική μίμηση των αντίστοιχων αρχαιοελληνικών προτύπων
- Οι έννοιες και οι προβληματισμοί της αρχαιοελληνικής φιλοσοφικής παράδοσης αποτελούν τη βάση του νεότερου φιλοσοφικού στοχασμού (και διατηρούν πάντα την αξία τους, κ α ι σε σχολικό περιβάλλον, διότι επιπλέον δείχνουν και το πώς οφείλει να αρχίσει να συζητά κανείς γόνιμα και παραγωγικά τέτοια περίπλοκα θέματα, με τρόπο απλό –και όχι απαράδεκτα απλουστευτικό)
- Το ίδιο το εννοιολόγιο των επιστημών και η θεμελίωσή τους χωρίς την οποιαδήποτε θεολογική ή μεταφυσική εξάρτηση, αλλά με βάση μόνον το ανθρώπινο μέτρο και τη δική του αδέσμευτη λογική, συντελέστηκε στην αρχαία Ελλάδα και παρελήφθη στη Δύση κατά τα νεώτερα χρόνια
- Άλλες κεντρικές αξίες του αρχαιοελληνικού πολιτισμού – όπως ο ανθρωπισμός, η πολιτική ελευθερία, η δημοκρατία, ο κριτικός στοχασμός – δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα και δεν έχασαν ποτέ τη σημαντική θέση τους στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
- Η εξοικείωση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της εθνικής τους συνείδησης, της ταυτότητας, η οποία δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς την ενεργό γνώση του παρελθόντος.
- Η γνώση της αρχαίας ελληνικής τούς προσφέρει πληρέστερη γλωσσική επίγνωση και βαθύτερη κατανόηση της δικής τους γλώσσας, της νέας ελληνικής, καθώς τους επιτρέπει να κατανοήσουν τη διαχρονική και νομοτελειακή εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας (πίσω και πέρα από κάθε διαλεκτική διαφορά): αφενός να αντιληφθούν ιστορικά –άρα γενετικά και ακριβέστερα– τις γραμματικές και συντακτικές δομές της νέας ελληνικής (σε διαρκή σύγκριση με εκείνες της αρχαίας), και αφετέρου να παρακολουθήσουν την εσωτερική διεργασία μέσω της οποίας παράγονται νέες λέξεις ή νέες σημασίες σε παλιές λέξεις, κλπ. Ο χρυσός κανόνας της μάθησης είναι η διαρκής παραβολή με κάτι άλλο.
- Η γνώση της αρχαίας ελληνικής προσφέρει τη δυνατότητα για βαθύτερη κατανόηση των πολιτιστικών δεσμών μεταξύ των νεότερων γλωσσών (και ιδίως των ευρωπαϊκών εντός της περιμέτρου στην οποία ζούμε), δεδομένου ότι σημαντικός αριθμός λέξεών της έχουν περάσει στις σύγχρονες γλώσσες με τη μορφή δανείων (μεταφέροντας μαζί και τα παλαιά πολιτιστικά αγαθά), ενώ πολλές άλλες πλάστηκαν από τους νεότερους με οικοδομικά υλικά της αρχαίας (αρχαιοελληνικά λεξήματα και μορφήματα), για να ονοματίσουν τις νεότερες εφευρέσεις της επιστήμης κυρίως.
- Τα αρχαιοελληνικά κείμενα, καθεαυτά, θαυμάστηκαν και γιατί αποτελούν εξαιρετικά πρότυπα ύφους. Και, επειδή η γραφή (όπως και όλες οι τέχνες) μόνον με τη μίμηση προτύπων διδάσκεται, η δημιουργική συναναστροφή με αυτά μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να διαμορφώσουν τον δικό τους γραπτό και προφορικό λόγο και να αναπτύξουν πολύτιμες αρετές, όπως είναι η εκφραστική ακρίβεια, η λιτότητα και η ευστοχία, η λογικά οργανωμένη κατασκευή των περιόδων, κλπ. Όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες έτσι μαθήτευσαν στα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά, και ανέπτυξαν τη δική τους παράδοση γραφής στον βαθμό που σήμερα θαυμάζουμε όλοι: με τη διαρκή τριβή με τα αρχαία πρότυπα λόγου.
