Η δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου, Τζαμάλ Κασόγκι, μέσα στο προξενείο της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη, κατάφερε αυτό που δεν έχουν καταφέρει μέχρι τώρα οι χιλιάδες θάνατοι αμάχων στην Υεμένη από τους βομβαρδισμούς της Σαουδικής Αραβίας, την πείνα και τις επιδημίες:
Να προκαλέσει τη διεθνή φρίκη και αποτροπιασμό για το καθεστώς του Ριάντ, καθώς και φόβους για τις μακροπρόθεσμες οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες στην ευρύτερη περιοχή από μια πιθανή αποσταθεροποίηση του βασιλείου, σε περίπτωση που αποδειχθεί η άμεση εμπλοκή του διαδόχου του θρόνου, Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν, στο έγκλημα.
Η υπόθεση είναι κυρίως ένας δυνατός πονοκέφαλος για τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος θεωρεί, όπως και οι περισσότεροι προκάτοχοί του άλλωστε, τη Σαουδική Αραβία ως έναν από τους σημαντικότερους συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Πέρα από τις συμφωνίες δισεκατομμυρίων για πολεμικό εξοπλισμό, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει και προσωπικούς, στενούς δεσμούς με τη χώρα, έχοντας πραγματοποιήσει αρκετές συναλλαγές πολλών εκατομμυρίων δολαρίων μαζί της. Τουλάχιστον δύο φορές, η Σαουδική Αραβία τον έσωσε όταν χρειάστηκε επειγόντως ρευστό. Το 1991, ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ αγόρασε το σκάφος «Trump Princess». Και το 1995, ο ίδιος έκανε άλλη μια αγορά από τον Τραμπ, αυτή τη φορά το Plaza Hotel στη Νέα Υόρκη για 325 εκατομμύρια δολάρια. Περισσότερα χρήματα προήλθαν από τους Σαουδάραβες το επόμενο έτος: Ενας όροφος του Tower Trump World ανήκει σε αυτούς.
Αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναγκαστεί να απομακρυνθεί από τη Σαουδική Αραβία, θα σημάνει ουσιαστικά την αποτυχία της πολιτικής του στην Μέση Ανατολή. Χρειάζεται τον βασιλιά και χρειάζεται τον διάδοχο ακόμη περισσότερο. Εξάλλου ήταν ειλικρινής από την αρχή: Οι συμφωνίες για πώληση όπλων στη Σαουδική Αραβία είναι πολύ σημαντικές και κερδοφόρες και οι ΗΠΑ θα πρέπει να είναι «προσεκτικές» σχετικά με τη στάση τους στην υπόθεση Κασόγκι.
Η Ευρώπη, από την άλλη, καλείται και πάλι να αντιμετωπίσει το ερώτημα, πώς θέλει να προσεγγίσει μια χώρα της οποίας το πετρέλαιο της προσδίδει τεράστια επιρροή στην παγκόσμια οικονομία, αλλά, ταυτόχρονα, παραβιάζει κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Συν το γεγονός ότι επίσης πουλάει όπλα στο Ριάντ.
Μέχρι πρόσφατα και λόγω των παραπάνω αλληλοεξαρτήσεων, φαινόταν σαν ο 33χρονος Σαλμάν να μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε. Ο διάδοχος αποτελεί την αιχμή του δόρατος στη δυτική απόπειρα να αποτραπεί η επέκταση της επιρροής του Ιράν στην περιοχή. Εξαπέλυσε έναν καταστρεπτικό πόλεμο στην Υεμένη με στόχο τους αντάρτες Χούτι, οι οποίοι έχουν τη στήριξη της Τεχεράνης, κατηγορήθηκε για την απαγωγή του πρωθυπουργού του Λιβάνου, επέβαλε τον αποκλεισμό στο Κατάρ και φυλάκισε πολιτικούς αντιπάλους του στη Σαουδική Αραβία χωρίς συνέπειες για τον ίδιο ή το καθεστώς του. Η υπόθεση Κασόγκι όμως σηματοδοτεί τώρα ένα σημείο καμπής.
Πέρα από το αντίκτυπο στις δυτικές κοινωνίες, οι πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες φαίνεται να χρησιμοποιούν την δολοφονία με τρόπο που να διασφαλίζει τα συμφέροντά τους ανεξαρτήτως κατάληξης. Σε κοινή δήλωση την Τετάρτη, οι G7 ζήτησαν από τη σαουδαραβική κυβέρνηση «διεξοδική, αξιόπιστη, διαφανή και άμεση έρευνα». Ο Τραμπ έστειλε άρον-άρον τον υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στο Ριάντ και την Τουρκία αυτή την εβδομάδα. Επιπλέον στην τελευταία του δήλωση, άφησε για πρώτη φορά να εννοηθεί πως βασικός υπεύθυνος για το αποτρόπαιο έγκλημα είναι ο ίδιος ο πρίγκιπας.
Ο Σαλμάν είχε προσκαλέσει την ελίτ του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κόσμου σε μια μεγάλη διάσκεψη στο Ριάντ την επόμενη εβδομάδα, που ονομάστηκε «Νταβός στην Έρημο», αλλά η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, τα αφεντικά των μεγάλων τραπεζών HSBC, Standard Chartered και Credit Suisse και άλλοι επιχειρηματικοί ηγέτες ακύρωσαν την συμμετοχή τους. Οι υπουργοί Οικονομικών της Γαλλίας και της Βρετανίας ανακοίνωσαν επίσης ότι δεν θα πάνε όπως και ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ.
Οι (γεω)πολιτικές συνέπειες
Για τον Αλί Σουφάν, πρώην πράκτορα του FBI, ειδικευμένου σε θέματα Μέσης Ανατολής, η δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, αποτέλεσε ένα μήνυμα προς επίδοξους αρνητές, προς όποιον τολμήσει να αντιταχθεί στον διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν. Όμως δεν είχε υπολογίσει την έκταση που έλαβε και τις επιπτώσεις.
Ο Σουφάν, 47 ετών σήμερα, διεξήγαγε πολυάριθμες ανακρίσεις φερόμενων μελών της Αλ Κάιντα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ. Μιλώντας στο Spiegel, ο πρώην πράκτορας, ο οποίος πλέον ασχολείται με την εταιρεία παροχής συμβουλών, επικεντρωμένων στη Μέση Ανατολή, την οποία ίδρυσε το 2005 οπότε αποσύρθηκε από το FBI, θεωρεί, ότι ο διάδοχος ήθελε να καταστήσει σαφές, πως «αν στραφείς εναντίον μου θα σε βρω, όποιος κι αν είσαι, όπου κι αν βρίσκεσαι». «Ηθελε αυτό το μήνυμα να είναι τόσο βάναυσο, όσο ήταν στην πραγματικότητα, νομίζοντας ότι θα καταφέρει να γλιτώσει τις συνέπειες», σημειώνει ο Σουφάν.
Γιατί όμως ο Κασόγκι αποτελούσε απειλή για τον διάδοχο; Ο Σουφάν λέει ότι ο δημοσιογράφος, σε αντίθεση με άλλα πρόσωπα της σαουδαραβικής αντιπολίτευσης στο εξωτερικό, ήταν προϊόν του καθεστώτος. Δεν ανήκε στην αντιπολίτευση. «Δούλεψε για την σαουδαραβική ηγεσία, ακόμη και για τον πρίγκιπα Τούρκι Μπίν Φαϊσάλ, ο οποίος ένα διάστημα επέβλεπε της μυστικές υπηρεσίες του βασιλείου. Ηταν το πρόσωπο των δημοσίων σχέσεων του Οίκου των Σαούντ και του βασιλείου. Αγαπούσε αληθινά την Σαουδική Αραβία. Ηξερε το σύστημα εκ των έσω. Θεωρούνταν αξιόπιστος τόσο στη Σαουδική Αραβία όσο και στη Δύση. Ηταν σεβαστός από τα δυτικά ΜΜΕ και από πολλούς εντός του Οίκου των Σαούντ. Ωστόσο, δεν πίστευε στους ριψοκίνδυνους, απερίσκεπτους τρόπους του διαδόχου και ήταν ηχηρός στις επικρίσεις και την κριτική του, τόσο προσωπικά, όσο και από τις στήλες της Washington Post. Κάποιος σαν τον Τζαμάλ αποτελεί απειλή για κάποιον σαν τον Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν».
Με αφορμή την εμπλοκή του Σουφάν στην διαλεύκανση των τρομοκρατικών επιθέσεων το Spiegel του ζήτησε να σχολιάσει τις φήμες περί του ότι ο Κασόγκι φέρεται να είχε πληροφορίες σχετικά με την δυνητική συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
«Δεν νομίζω ότι αυτό (σσ. η δολοφονία) συνδέεται με την 11η Σεπτεμβρίου» λέει ο Σουφάν. Υπήρχαν ήδη πληροφορίες σχετικά με τον υποτιθέμενο ρόλο της Σαουδικής Αραβίας που δημοσιεύθηκαν, πέρα από την έκθεση για την 9/11 της Επιτροπής, όπως οι 28 σελίδες που περιλαμβάνουν αιτήσεις, δηλώσεις και ένορκες καταθέσεις που υποβλήθηκαν σε αγωγές κατά του Βασιλείου από τις οικογένειες των θυμάτων. Δεν χρειάζεται να σκοτώσεις κάποιον γι’ αυτό.».
Σε ό,τι αφορά στις μακροπρόθεσμες πολιτικές συνέπειες της δολοφονίας Κασόγκι, ο Σουφάν θεωρεί, πως αν αποδειχθεί ότι ο διάδοχος έδωσε την εντολή, «η ζημιά θα είναι τεράστια». «Η αξιοπιστία του στην διεθνή σκηνή θα εξαφανιστεί. Ο Σαλμάν πέταξε στο καλάθι όλα τα εκατομμύρια δολάρια που ξόδεψε σε εταιρίες δημοσίων σχέσεων και σε ομάδες πίεσης για να σμιλέψουν την εικόνα του ως μεταρρυθμιστή. Και όπως είπε ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, όσο ο Σαλμάν είναι στη θέση του, οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας δεν θα είναι ποτέ οι ίδιες. Εχουμε μια δομική σχέση με την Σαουδική Αραβία. Το βασίλειο είναι σημαντικό για την εθνική μας ασφάλεια όσο κι εμείς είμαστε σημαντικοί γι’ αυτούς. Ωστόσο, εάν είναι αλήθεια ότι ο Τζαμάλ δολοφονήθηκε και διαμελίσθηκε με εντολή του διαδόχου, αυτή η σχέση δεν θα είναι ποτέ η ίδια».
Ένας πρώην πράκτορας του FBI εξηγεί γιατί ήθελαν νεκρό τον Κασόγκι
