Με μία επιστολή του στην Επιτροπή Πολιτών Ιεράπετρας ο αρχαιολόγος Μανώλης Κλώντζας υπερασπίζεται όπως αναφέρει τους συντοπίτες μας από την Ιεράπετρα παρουσιάζοντας την “αντικειμενική επιβεβαίωση της Παρανομίας και του Βιασμού του αρχαιολογικού χώρου με σύγχρονες αρχαιολογικές μεθόδους”
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην επιστολή του, “Η αρχαιολογία είναι η επιστήμη που ξεχωρίζει από τις άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες στην βάση της αντικειμενικής υλικής επιβεβαίωσης των όποιων θεωριών ή απόψεων.
Παραθέτω λοιπόν εδώ την αντικειμενική επιβεβαίωση της οπτικής όχλησης και βιασμού του ενιαίου στην βάση της κήρυξης του 2000 από την Ελληνική πολιτεία ως εννιαίο αρχαιολογικό χώρο.
(Έρευνα-Επιβεβαίωση της οπτικής όχλησης και βιασμού του αρχαιολογικού χώρου με μέθοδο arc.GIS) 
Οι βίαιες για τον δοσμένο αρχαιολογικό χώρο παρεμβάσεις κόντρα στους ορθούς επιστημονικά όρους που έθεσε η Αρχαιολογική Υπηρεσία αποδεικνύονται επίσης αντικειμενικά μέσω των σύγχρονων τεχνολογιών και ότι και να κάνουν δεν αντιστρέφουν το αποτέλεσμα που έχει καταγραφεί.
Η σημασία από αρχαιολογική άποψη του Ισθμού της Ιεράπετρας είναι γνωστή σε διεθνές επίπεδο.
Τα από επιστημονική άποψη πέρα για πέρα ορθά επιχειρήματα των πολιτών στην αντίθεση τους με την χωροθέτηση και τοποθέτηση ανεμογεννητριών στον τόσο ευαίσθητο και σημαντικότατο αρχαιολογικό χώρο με βρίσκουν σύμφωνο.
Ας δούμε την μεγάλη εικόνα πρώτα.
Στον Ισθμό της Ιεράπετρας και ειδικά νότια της Επισκοπής έως το θαλάσσιο μέτωπο, έχει ανατραπεί εδώ και χρόνια το φυσικό ιστορικό τοπίο σε αρκετές περιπτώσεις ακόμα και το φυσικό γεωλογικό ανάγλυφο και στρωμάτωση από την άναρχη και εντατική θερμοκηπιακή παραγωγή. Φτάνει μια απλή επιτόπια παρατήρηση, ίσως ακόμα φτάνει και μια ταχεία θεώρηση μέσω δορυφορικής εικόνας της περιοχής.
Η κατάσταση είναι συγκρίσιμη με εμπόλεμες περιοχές του πλανήτη.
Για αντικειμενικούς ιστορικούς λόγους από την σημαντικότατη αρχαία πόλη της Ιεράπυτνας δεν έμεινε τίποτα.
Χρόνια τώρα εκατοντάδες ανεμογεννήτριες και ηλιακά πάρκα τοποθετήθηκαν ή είναι προγραμματισμένο να τοποθετηθούν στο Λασίθι.
Ως Λασιθιώτης γνωρίζω άριστα ότι οι ειρηνικοί και εργατικοί άνθρωποι της τοπικής κοινωνίας παρά την καταστροφή του φυσικού ιστορικού τοπίου τους, παρά την όχληση που τους δημιουργούσαν , παρά τις όποιες επιπτώσεις είχαν στην καθημερινή τους ζωή δεν αντέδρασαν.
Σε μια και μοναδική περίπτωση από τις εκατοντάδες αυτές αντέδρασαν με ορθά από επιστημονικής αρχαιολογικής άποψης ελατήρια και βρίσκονται εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα αντιμέτωποι με μια εταιρεία που όπως προκύπτει από τα έγγραφα αλλά και από μια απλή επισκόπηση μέσω κοινών και δημόσια προσβάσιμων τεχνολογιών με βίαιο τρόπο ανατρέπει ριζικά το φυσικό ιστορικό τοπίο ως “τέρμινους τέχνικους”.
Ανατρέπει εξίσου όμως συνολικά και την τουριστική εικόνα της περιοχής. Ανατρέπει δηλαδή στην ουσία και μάλιστα σε συνθήκες κρίσης ένα από τα κύρια εισοδήματα των κατοίκων του Λασιθίου.
Η σημασία και η σπουδαιότητα του Ισθμού της Ιεράπετρας, από τους οικισμούς της ΥΜ ΙΙΙ Γ και πρώιμης εποχής του σιδήρου εποχής στο Καβούσι, στο Φαράγγι του Χα με τους οικισμούς της ίδιας εποχής Μοναστηράκι Καταλύματα και Μοναστηράκι Χαλασμένος, την Βασιλική Ιεράπετρας έως την Καζάρμα και τις δεκάδες σημαντικότατες και ορατές ξεκάθαρα θέσεις που εκτείνονται έως και το λιμάνι της Ιεράπετρας που αποτελεί εξίσου αξιόλογο μνημείο.
Νομίζω ότι όχι μόνο αρχαιολόγοι αλλά και πολίτες ή ακόμα οι χιλιάδες τουρίστες του δοσμένου χώρου γνωρίζουν την σημαντικότητα από αρχαιολογικη και φυσική ιστορική άποψη. Οι περισσότερο έμπειροι σε θέματα Μινωικής αρχαιολογίας γνωρίζουν πολύ καλά ότι η αξία του δοσμένου χώρου δεν αποτυπώνεται μόνο στους ανασκαμένους ή εντοπισμένους αρχαιολογικούς χώρους αλλά και στους ιδιαίτερης σημασίας άγνωστους ακόμα σε εμάς αρχαιολογικούς χώρους. Εδώ δεν θα συνεχίσω. Πιστεύω να καταλάβατε πολύ καλά τι εννοώ και δεν είναι σε καμία περίπτωση χρήσιμα αλλά επικίνδυνα τα περισσότερα λόγια.
Σε κάθε περίπτωση τόσο η επιμονή της εταιρείας όσο και οι υπαρκτές αδυναμίες της κρατικής διοίκησης, έφεραν σε απόγνωση τους πολίτες. Είναι πολίτες που σέβονται όπως έχουν από την ίδια τους την δραστηριότητα αποδείξει, τον τόπο τους και την ιστορία τους. Το έχουν αποδείξει με διάφορες δράσεις εδώ και χρόνια ότι προστατεύουν και διαφυλάσσουν τα φυσικά και ιστορικά μνημεία τους, το φυσικό ιστορικό τους τοπίο, ως μνημείο ενιαίο.
Αυτή την στιγμή βρίσκονται χωρίς δική τους ευθύνη σε μια αντιπαράθεση εντελώς περιττή που θα έπρεπε να έχει αποφευχθεί.
Το φυσικό ιστορικό τοπίο στην ενότητα του ως τέρμινους τέχνικους , αναγνωρίζεται από την ΟΥΝΕΣΚΟ. Τα περισσότερα σε διεθνές επίπεδο νέα μνημεία εγγεγραμμένα στους καταλόγους της ως άξια ιδιεταίρης προστασίας είναι τέτοια. Πχ Χαϊτχάμπου, Σλέσβιχ βόρεια Γερμανία.
Το δοσμένο φυσικό ιστορικό τοπίο ως ενιαίο αρχαιολογικό μνημείο είναι επιστημονικά ορθότατα αναγνωρισμένο από την ίδια την Ελληνική πολιτεία μέσω της επαναστατικής για την εποχή σε διεθνές επίπεδο, απόφασης κήρυξης του Ισθμού το 2000 ως τέτοιο.
Και μόνο η ιδέα τοποθέτησης τέτοιων φαραωνικών κατασκευών βιάζει το δοσμένο μνημείο ως ενότητα.
Αν π.χ. η εταιρεία επέλεγε την λύση της ηλιακής ενέργειας δεν θα υπήρχε κατά την ταπεινή μου άποψη κανένα πρόβλημα. Θα έφτανε μια παραπάνω προσοχή για να μην ανατραπεί το υπάρχων φυσικό ιστορικό γεωλογικό ανάγλυφο.
Ακόμα όμως και στην περίπτωση που η πολιτεία για τον α ή β λόγο επιλέξει να ανατρέψει αυτήν την θεσμοθετημένη κατάκτηση της επιστήμης να κατανοείται η ενότητα της αλληλοσύνδεσης των πάμπολλων αυτών αρχαιολογικών θέσεων στο φυσικό τους περιβάλλον ως μνημείο, θα πρέπει να βασιστεί στην νομοθεσία που διέπει κάθε παρέμβαση σε αρχαιολογικό χώρο.
Το στρατηγικό λάθος εδώ που έφερε όλα τα σημερινά και άσκοπα προβλήματα αντιπαραθέσεων είναι ότι η προσέγγιση δεν έγινε εξ αρχής με επιστημονικά ορθό τρόπο.
Πριν από μια δεκαετία με λίγη δουλειά παραπάνω, μα στα τελευταία 5 χρόνια πάρα πολύ εύκολα ακόμα και για φοιτητή, η οπτική όχληση και βία στο φυσικό ιστορικό τοπίο προσεγγίζεται αντικειμενικά και όχι στην βάση του είδα – δεν είδες- λέει ψέματα κλπ.
Νομίζω ότι η όλη αντιπαράθεση είναι τελείως περιττή!!
Παραθέτω την αντικειμενική επιβεβαίωση της οπτικής όχλησης και βιασμού του ενιαίου στην βάση της κήρυξης του 2000 από την Ελληνική πολιτεία ως ενιαίο αρχαιολογικό χώρο.
(Έρευνα-Επιβεβαίωση της οπτικής όχλησης και βιασμού του αρχαιολογικού χώρου με μέθοδο arc.GIS)
Οι βίαιες για τον δοσμένο αρχαιολογικό χώρο παρεμβάσεις κόντρα στους ορθούς επιστημονικά όρους που έθεσε η αρχαιολογική υπηρεσία αποδεικνύονται επίσης αντικειμενικά μέσω των σύγχρονων τεχνολογιών και ότι και να κάνουν δεν αντιστρέφουν το αποτέλεσμα που έχει καταγραφεί.
Σε τέτοια ζητήματα μη επαναφοράς της προηγούμενης φυσικής κατάστασης η αναρχία και οι αυτόβουλες πράξεις σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο οδηγούν σε συνέπειες και σε θεραπείες των εχόντων έννομο συμφέρον.
Η άποψη της υπηρεσίας ότι οι επικαθήσεις δεν είναι πολλά εκατοστά και ως εκ τούτου δεν χρειαζόταν αρχαιολογική έρευνα είναι ανυπόστατες γιατί είναι αντιεπιστημονικές λόγω ακριβώς του γεωλογικού χαρακτήρα της περιοχής. Παραδείγματα αναλογιών με ύπαρξη μνημείων έχουμε αρκετά από τις μέχρι τώρα έρευνες στην ευρύτερη περιοχή. Η μη ύπαρξη αρχαιολογικών ενδείξεων (κεραμικής) στην επιφάνεια είναι αποτέλεσμα κυρίως της μη γεωργικής εκμετάλλευσης του δοσμένου τόπου όμως η σωστή προσέγγιση δεν μπορεί να αποκλείσει και την κακόβουλη δράση του ανθρώπου. Επίσης δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα αρχαιότερων μη πολιτισμών χωρίς κεραμική.
Θα ήθελα να συγχαρώ τους ανθρώπους αυτούς για την προσφορά τους στον πολιτισμό μα και στην ίδια την οπτική μας ως αρχαιολόγοι.
Θέλω ως Κρητικός να τους ευχαριστήσω για την διάσωση και περιποίηση με δικά τους έξοδα, με το υστέρημα τους, με τον ιδρώτα τους, αρκετών ζωντανών μνημείων που πλουτίζουν τον τόπο μας και την οπτική των επιστημών της προστασίας μνημείων γενικά.
Η διάσωση και η φροντίδα σε πάρα πολλά αρχαία δέντρα είναι υποδειγματική σε διεθνές επίπεδο.
Για την τεράστια δουλειά που έχουν κάνει σε σχέση με τις μνήμες από τα γνωστά εργαστήρια κεραμικής της περιοχής, για την δουλειά τους σε σχέση με την κρητική ντοπιολαλιά .
Πραγματικά τους είμαι ευγνώμων και δείχνουν το παράδειγμα. Ένα παράδειγμα που αργά ή γρήγορα θα αποδώσει καρπούς.
Στα θέματα εντοπισμού και στοιχειοθέτησης των αρχαιολογικών θέσεων του Ισθμού της Ιεράπετρας δεν υπάρχει καλύτερος από τον αξιότιμο συνάδελφο Νίκο Παναγιωτάκη που θα παρευρέθηκε στην συνεδρία.
Το έχει αποδείξει με την ίδια του την πολυετή δουλειά κάτω από πολύ δύσκολες για τον κάθε άνθρωπο συνθήκες. Η φερεγγυότητα των συμπερασμάτων του σε θέματα εντοπισμού και χρονολόγησης μνημείων είναι αναγνωρισμένη σε διεθνές επίπεδο και το επιβεβαιώνουν οι κορυφαίοι ερευνητές της περιοχής.
Η αρχαιολογία από την ίδια της την επιστημονική θέση αφετηριακά στέκεται στην πλευρά της υπεράσπιση της ιστορικής φύσης γύρω μας, της φύσης ως ενότητα των αποτελεσμάτων της ανθρώπινης επενέργειας στα πλαίσια της.
Οι όποιες “ανάγκες μας” πρέπει να υποτάσσονται από εμάς τους αρχαιολόγους σε αυτό που ορκιστήκαμε να υπηρετούμε με την επιστημονική μας δουλειά.
Υπογραφή Manolis Klontzas
Έδρα Αρχαιολογίας και Μουσειολογίας-Unesco MASARYK University
Κέντρο ερευνών ARCHAIA Brno
