Κάποιες βασικές διευκρινίσεις
Ο όρος “δουλεία” υπάρχει, ενδεχομένως, από τότε που υπάρχει ζωή στον πλανήτη. Υπάρχουν δεδομένες αναφορές του Αριστοτέλη. Σε μια, γενική, είχε πει πως δούλος είναι ο άνθρωπος που δεν ανήκει στον εαυτό του. Σε άλλη αναφορά αναφορά είχε εξηγήσει ότι “τον ορίζει η φύση, αλλά και ο νόμος, γιατί τα πράγματα και οι άνθρωποι που κατακτώνται μετά από πόλεμο, ανήκουν στον νικητή”. Ως δουλεία προσδιορίστηκε -εξ αρχής- το σύστημα, στο οποίο εφαρμόζονται οι αρχές της ιδιοκτησιακής νομοθεσίας, σε ανθρώπους. Επιτρέπει δηλαδή, σε άτομα να αγοράζουν και να πουλούν ανθρώπους -ακόμα και από τη γέννηση τους. Συνήθως, οι άνθρωποι αυτοί εργάζονται χωρίς αμοιβή και ενάντια στη δική τους βούληση. Όλο αυτό υπάρχει στον κόσμο πολύ πριν ανακαλυφθεί η γραφή. Όπως κάθε άλλο σύστημα που υπήρξε προσοδοφόρο, εξελισσόταν μέσα στα χρόνια. Τη σήμερον ημέρα, οι πιο δημοφιλείς πρακτικές που ακολουθούνται αφορούν υιοθεσίες παιδιών που καταλήγουν να δουλεύουν ως σκλάβοι, παιδιά-στρατιώτες, αναγκαστικούς γάμους και τη δεσμευμένη εργασία -υπηρεσίες που παρέχονται ως εγγύηση, για εξόφληση χρέους, χωρίς να υπάρχει αυτή η προοπτική.45.8 εκατομμύρια δούλοι ζουν στον πλανήτη
Βρισκόμαστε στο 2018 και όπως ενημερώνουν οργανισμοί που ασχολούνται επισταμένως με το ζήτημα της σύγχρονης δουλείας, υπάρχουν 45.8 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν υπό αυτό το καθεστώς, σε 167 χώρες του πλανήτη. Το 37% είναι παιδιά. Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις έχουν νόμους κατά της δουλείας. Ελάχιστες ασχολούνται πραγματικά με το θέμα. Και υπάρχουν πολλοί συγκεκριμένοι λόγοι. Αναφέραμε πώς προέκυψε ο όρος “δουλεία”. Πάμε τώρα, να δούμε πώς προσδιορίζεται η σύγχρονη δουλεία: είναι η συνθήκη που απαιτεί από εργαζομένους να δουλεύουν παρά τη θέληση τους, για ελάχιστα χρήματα -που συνήθως δεν λαμβάνουν. Όλο αυτό το σύστημα έχει ονομαστεί ως human trafficking (σωματεμπορία), από το United Nations Office on Drugs and Crime. Στο σχετικό άρθρο του νόμου αναφέρονται τα εξής: “Η σωματεμπορία είναι η στρατολόγηση, η μεταφορά, η μετακίνηση, η στέγαση ή η παραλαβή ατόμων: μέσω απειλής ή απαγωγής ή χρήσης βίας ή απάτης ή δόλου ή εξαναγκασμού ή με τη χορήγηση ή με την αποδοχή παράνομων πληρωμών ή παροχών, για την επίτευξη της συγκατάθεσης ενός προσώπου που έχει τον έλεγχο ενός άλλου και για σκοπούς σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή καταναγκαστικής εργασίας”.Κάποιες διευκρινίσεις
Η σωματεμπορία δεν περιορίζεται στη διακρατική μεταφορά ανθρώπων. Υπάρχουν πολλοί που τελούν υπό καθεστώς σκλαβιάς, στις ίδιες τους τις χώρες. Η απειλή των σωματέμπορων μπορεί να είναι πραγματική ή θεωρητική (να μένει στις απειλές). Για τους εγκληματίες είναι αρκετό να κάνουν τα θύματα τους να πιστέψουν πως κινδυνεύουν -οι ίδιοι ή αγαπημένα τους πρόσωπα-, αν τυχόν δεν υποκύψουν στα “θέλω” των διακινητών. Οι τελευταίοι διαθέτουν πλήθος τεχνικών (προκαλούν ένα σοκ), ώστε να ελέγχουν τα θύματα τους. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η εκλεπτυσμένη χρήση μηχανισμών ψυχολογικού και οικονομικού ελέγχου -μετά είναι η σωματική βία και ο περιορισμός. Στο επίπεδο πληρωμής, ο διακινητής μπορεί να ‘χει δώσει ένα ποσό σε ένα φτωχό γονιό, για να αγοράσει, στην ουσία ένα παιδί. Επιπροσθέτως, ένας λαθρέμπορος μπορεί να πουλήσει σε διακινητή άνθρωπο που έχει θυματοποιήσει. Οι δουλέμποροι στοχεύουν σε ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που έχουν μαθησιακές δυσκολίες, σε άστεγους, σε πρώην κατάδικους και σε εθισμένους σε αλκοόλ ή ναρκωτικές ουσίες. “Είναι αυτοί που δύσκολα θα σε κάνουν να τους συμπαθήσεις και εύκολα μπορείς να ελέγξεις” γράφει η Guardian, σε σχετική έρευνα που δημοσίευσε προσφάτως. “Το αντι-μεταναστευτικό κύμα που υπάρχει σε όλη την Ευρώπη ενθάρρυνε πολλούς να βλέπουν τους μετανάστες ως ξένους και όχι ως θύματα. Αλλιώς πώς μπορεί να εξηγηθεί πως οι γείτονες, οι συνάδελφοι και οι πελάτες δεν διακρίνουν τα φαινόμενα σύγχρονης δουλείας;”.Ας μιλήσουμε με ονόματα
Αν το μυαλό σας πάει στην Αφρική και την Ασία, ως “όαση” των σωματέμπορων, θα ήταν χρήσιμο να επιστρέψουμε στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς είναι η χώρα που βρίσκεται στη δεύτερη θέση της λίστας με τις ευρωπαϊκές πόλεις, στις οποίες υπάρχει έντονο το φαινόμενο της σκλαβιάς και του δουλεμπορίου -εντός των συνόρων του έθνους. Σκεφτείτε τις Μανωλάδες και θα καταλάβετε το κατ’ αρχάς πρόβλημα. Τον Απρίλιο το National Crime Agency ανέφερε αύξηση της τάξεως του 35% των φερόμενων ως θυμάτων δουλείας, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η κυβέρνηση εκτιμά πως τουλάχιστον 13.000 άνθρωποι, σε όλη τη Μεγάλη Βρετανία, είναι θύματα καταναγκαστικής εργασίας, σεξουαλικής εκμετάλλευσης και ενδοοικογενειακής δουλείας.Αυτός ο αριθμός προέκυψε από τις αναφορές σε μια ειδική γραμμή που δημιούργησε η κυβέρνηση για καταγγελίες. Παρ’ όλα αυτά, η αστυνομία ξεκαθαρίζει πως ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος και αυξάνεται διαρκώς. Το National Crime Agency πρόσθεσε και ότι “θύματα υπάρχουν σε κάθε πόλη και κέντρο της χώρας”, όπως και ότι “πολλά τα εκμεταλλεύονται σεξουαλικά, ενώ αρκετά εκβιάζονται σε ρόλους δούλων σε σπίτια. Σύνηθες είναι και το φαινόμενο της εκμετάλλευσης τους σε παραγωγή τροφίμων, στις οικοδομές, αλλά ακόμα και σε πλυντήρια αυτοκινήτων και καταστήματα παροχής υπηρεσιών καλλωπισμού”. Πάμε πίσω στη γενικότερη εικόνα, πριν κοιτάξουμε κάποιες συγκεκριμένες -χαρακτηριστικές- περιπτώσεις.
Η καταναγκαστική εργασία σε Τουρκία, Λιθουανία και Ιταλία
Επιπροσθέτως, η σύγχρονη δουλεία είναι μια από τις πιο επικερδείς… επιχειρήσεις, όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία.

Η πραγματικότητα της Αμερικής
Οι πρακτικές δουλείας και σωματεμπορίου είναι σε αυξημένο βαθμό και στις ΗΠΑ, με 17.500 αλλοδαπούς και 200.000 Αμερικανούς να διακινούνται κάθε χρόνο, εντός των συνόρων. Το 80% είναι γυναίκες και παιδιά. Για την ιστορία, από το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, το 1865 και τη Διακήρυξη Χειραφέτησης, ελευθερώθηκαν όλοι οι σκλάβοι. Στο τέλος του ίδιου έτους, έγινε η 13η τροπολογία που έκανε επισήμως, παράνομη τη δουλεία. Άφηνε κάποια “παραθυράκια” (για εργάτες σε μερική καλλιέργεια, για πειρατεία, για εργασία καταδικασμένων), κάποια από τα οποία υπάρχουν ακόμα και σήμερα.Αρκετοί σκλάβοι καταλήγουν στο να δουλεύουν στις πατρίδες τους ή ακόμα και στις πόλεις, στις οποίες γεννήθηκαν.

Οι 10 χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό σύγχρονης δουλείας
Νo 10 ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ 736.100 σκλάβοι (0.29% του πληθυσμού)
Στη συγκεκριμένη χώρα ανήκει το 35% της παγκόσμιας παραγωγής φοινικέλαιου. Οι πολύ μικρές φυτείες φοινίκων κάνει δύσκολο το έργο των επιθεωρητών να βρουν τα ακριβή στοιχεία της παιδικής καταναγκαστικής εργασίας. Τα πολλά νησιά της χώρας φιλοξενούν δεκάδες χιλιάδες ψαράδες, που είναι θύματα του trafficking από το Μιανμάρ, το Λάος και την Καμπότζη.Νο 9 ΛΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΟΝΓΚΟ: 873.100 σκλάβοι (1.1% του πληθυσμού)
Ζουν και δουλεύουν σε κάποια από τα πιο δύσκολα τοπία της γης, με πολλά ορυχεία που “βγάζουν” κοβάλτιο, χαλκό, διαμάντια, ταντάλιο, κασσίτερο και χρυσό. Αυτές είναι οι πηγές των μεγαλύτερων εσόδων της χώρας -καθώς τα εξάγουν. Το 2009 οι εκτιμήσεις ήθελαν το έθνος να ‘χει 24 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα ορυκτού -συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων αποθεμάτων κολτανίου (γνωστού ως “ματωμένο μέταλλο της Αφρικής”, καθώς χωρίς κολτάνιο δεν θα υπήρχαν κινητά τηλέφωνα ή άλλες ηλεκτρονικές συσκευές) στον κόσμο.
Νο 8 ΝΙΓΗΡΙΑ: 875.500 σκλάβοι (0.5% του πληθυσμού)
H τρομοκρατική οργάνωση Boko Haram έχει επισκιαστεί μεν, από τον ISIS, αλλά η πραγματικότητα τη θέλει να σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από τον Ισλαμικό Στρατό. Μια από τις συνήθεις πρακτικές της είναι να δίνουν δάνεια σε εν δυνάμει επιχειρηματίες που αν δεν καταφέρουν να τα αποπληρώσουν, γίνονται σκλάβοι της.Νο 7 ΡΩΣΙΑ: 1.010.000 σκλάβοι (0.7% του πληθυσμού)
Οι σκλάβοι σε αυτήν τη χώρα χρησιμοποιούνται στις κατασκευαστικές εταιρίες και είναι κυρίως, μετανάστες από το Αζερμπαϊτζάν, την Ουκρανία, τη Βόρειο Κορέα, χάρη στα σύνορα στο πιο ανατολικό κομμάτι της χώρας.Νο 6 ΒΟΡΕΙΟΣ ΚΟΡΕΑ: 1.100.000 σκλάβοι (4.4% του πληθυσμού)
Είναι ο μεγαλύτερος δουλέμπορας, σε επίπεδο κράτους. Δεν αναγκάζει μόνο ένα εκατομμύριο κατοίκους να δουλεύουν σε camps, στις πλέον απελπιστικές συνθήκες, αλλά δανείζει και σκλάβους στις γειτονικές χώρες (Κίνα και Ρωσία), τα χρήματα των οποίων παίρνει εκείνη (μιλάμε για 2.3 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο).Νο 5 ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝ: 1.240.000 σκλάβοι (4% του πληθυσμού)
Είναι η χώρα με την έκτη μεγαλύτερη παραγωγή βαμβακιού, στον κόσμο. Οι εργάτες εκβιάζονται σε απλήρωτη εργασία, με απειλές για θάνατο των ιδίων ή συγγενικών τους προσώπων, μεγάλα πρόστιμα, κατάσχεση περιουσιών και εκφοβισμό της αστυνομίας.
Νο 4 ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ: 1.530.000 σκλάβοι (1% του πληθυσμού)
Οι στρατολόγοι των σκλάβων υπόσχονται στις οικογένειες μικρών αγοριών, πως θα δοθεί στα παιδιά τους δουλειά. Τελικά, γίνονται σκλάβοι σε απομακρυσμένα νησιά, όπου γίνονται θύματα σωματικής βίας ώστε να δουλεύουν 24 ώρες το εικοσιτετράωρο ως ψαράδες. Συχνά τα προϊόντα που αλιεύουν γίνονται γατοτροφές στη Δύση. Συχνά παιδιά βρίσκουν φρικτό θάνατο, με επιθέσεις τίγρεων.Νο 3 ΠΑΚΙΣΤΑΝ: 2.130.000 σκλάβοι (1.1% του πληθυσμού)
Οι δεκαετίες που ζει με διαμάχες, τρομοκρατία και εκτόπιση πληθυσμού -ειδικά στα βορειοδυτικά σύνορα με το Αφγανιστάν. Στις επαρχίες δεν έχει αυξηθεί το όριο ηλικίας για το γάμο και άρα δεν υπάρχει η παραμικρή πρόοδος στον εξαναγκαστικό γάμο μικρών κοριτσιών.Νο 2 ΚΙΝΑ: 3.390.000 σκλάβοι (0.25% του πληθυσμού)
Περισσότεροι από 250.000.000 Κινέζοι έχουν μεταναστεύσει μέσα στη χώρα, για να βρουν μια ευκαιρία. Αυτή έγινε η ιδανική κατάσταση για τους δουλέμπορους. Κάθε χρόνο 58 εκατομμύρια παιδιά μένουν πίσω, από τους γονείς που φεύγουν για να βρουν δουλειές. Κάθε χρόνο περί τα 700.000 παιδιά γίνονται -καταναγκαστικά- επαίτες ή εμπλέκονται σε παράνομες υιοθεσίες ή γίνονται σκλάβοι του σεξ.Νο 1 ΙΝΔΙΑ: 18.400.000 σκλάβοι (1.4% του πληθυσμού)
Εκεί εντοπίζονται, μακράν της δεύτερης χώρας, τα περισσότερα θύματα σύγχρονης δουλείας. Η οικονομική ανάπτυξη έχει μειώσει το ποσό των πολιτών που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, υπάρχουν τουλάχιστον 270.000.000 Ινδοί που ζουν με λιγότερα από ένα δολάριο, την ημέρα. Εκατομμύρια παιδιά ωθούνται στην επαιτεία, την πορνεία, γίνονται μέλη μη κρατικών οργανώσεων και τους γάμους. Η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει νόμους για να σταματήσει αυτήν την πανδημία, αλλά έχει διαπιστωθεί πρόβλημα με την επιβολή τους.H άλλη άκρη της λίστας

Ας συνδυάσουμε ιστορίες με πρόσωπα
Μεξικό: Η γυναίκα που έζησε για πρώτη φορά ως ελεύθερη, στα 40
Ο Rafael Romo, του αμερικανικού CNN εντόπισε μια γυναίκα που ζούσε για 30 χρόνια, ως σκλάβα. Η ιστορία της Lupita άρχισε από όταν ήταν 10 χρόνων, στο De la Cruz του Mexico, σε φτωχή γειτονιά. Τότε ήταν που προσέγγισαν τη μητέρα της, μια γυναίκα με μια μεταφράστρια. Πρότειναν να δώσουν χρήματα στην οικογένεια, με αντάλλαγμα τη Lupita. Η γυναίκα δεσμεύτηκε να πάρει το μικρό κορίτσι μαζί της, να τη στείλει σχολείο και να στέλνει στη φαμίλια της ένα ποσό κάθε μήνα. Για να “κλείσει” η συμφωνία, η γυναίκα έβγαλε ένα πάκο δολάρια και τα έδωσε στη μητέρα της Lupita.
Iνδία: Το κορίτσι που πούλησαν οι γονείς της
Από το 2012 έως το 2016, σύμφωνα με τον International Labour Organization, πως 152 εκατομμύρια παιδιά, ηλικίας από 5 έως 17 χρόνων έχουν γίνει θύματα παιδικής εργασίας. To ΒΒC μίλησε με την Rani Hong, γυναίκα που γεννήθηκε στην Kerala της Ινδίας. “Ζούσα εκεί με τους γονείς μου και τα αδέλφια μου, ώσπου μια μέρα που ήμουν με τη μαμά μου, με απήγαγαν”. Εν συνεχεία, οι απαγωγείς την πούλησαν σε σκλαβοπάζαρο, όταν ήταν 7 χρόνων. “Ο ιδιοκτήτης μου με έβαλε σε ένα κλουβί, όπου δεν μπορούσα να κουνηθώ. Εκεί περνούσα τις περισσότερες ώρες της ημέρας μου, έως ότου υποταχθώ. Eίχα φάει τόσο ξύλο που κάποια στιγμή ήταν σαν να έσβησαν το σώμα και το μυαλό μου. Είχα γίνει δυσλειτουργική. Δεν μπορούσα να κάνω το παραμικρό. Τότε ο ιδιοκτήτης μου αποφάσισε να με ξεφορτωθεί, αφού δεν πρόσφερα κάτι. Οι δουλέμποροι επιχείρησαν να βγάλουν χρήματα από εμένα και για αυτό με πούλησαν.
Μεγάλη Βρετανία: Ο άνδρας που φοβόταν να ανοίξει την πόρτα και να φύγει
Οι αρμόδιες οργανώσεις επιμένουν πως μορφές σύγχρονης δουλείας υπάρχουν παντού, στη Μεγάλη Βρετανία. Σε κάθε πόλη. Σε κάθε χωριό. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, μόνο το 2016 είχαν ταυτοποιηθεί ως θύματα δουλείας 4.000 άνθρωποι που ζούσαν στη Μεγάλη Βρετανία. Αριθμός αυξημένος κατά 17% σε σύγκριση με το 2015. Το BBC εντόπισε τον Aurel, ο οποίος εργαζόταν νυχθημερόν για τέσσερις μήνες -όχι γιατί ήθελε να μην κοιμάται, αλλά επειδή τον ανάγκασαν. Μετά έλαβε το ποσό των 150 ευρώ. “Ακόμα και τώρα που σκέφτομαι τι πέρασα, έχω ταχυκαρδία. Ζούσα υπό καθεστώς φόβου, κάθε μέρα. Δεν βρίσκω λέξεις να περιγράψω πώς ένιωθα”.