Το ευρύ φάσμα της χλωρίδας στην οποία βασίστηκε για την επιβίωσή του το ανθρώπινο γένος σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του, φαίνεται πως απειλείται από τα κλωνοποιημένα φυτά της σύγχρονης βιομηχανικής γεωργίας, νέες ασθένειες και την βέβαια την κλιματική αλλαγή. Μια μονάδα αποθήκευσης όμως – στο αρχιπέλαγος Svalbard της Νορβηγίας, 800 μίλια πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο – σχεδιάστηκε για να εξασφαλίσει την επιβίωση της μεγάλη ποικιλίας γονιδίων της φύσης και κατ’ επέκταση τη δική μας επιβίωση.
Το περιεχόμενο της αποθήκης διατηρείται στους -18 ° C – μια θερμοκρασία που εξασφαλίζει ότι τα δείγματα των σπόρων παραμένουν βιώσιμα, στην περίπτωση ενός παγκόσμιου κατακλυσμού. Η αποθήκη χαρακτηρίζεται από πολλούς ως η «κιβωτός του Νώε για σπόρους». Σήμερα όμως, δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή της, φαίνεται πως έρχεται αντιμέτωπη με έναν από τους καταστροφικούς παράγοντες, από τους οποίους υποτίθεται ότι προστατεύει το περιεχόμενό της: την κλιματική αλλαγή.
Μια μικρή τάφρος μπροστά από την είσοδο της μονάδας λειτουργεί ώστε να αποτρέψει το βρόχινο νερό που διασχίζει τα βράχια του κοντινού βουνού από το να διοχετευτεί στο εσωτερικό της. Πριν από είκοσι χρόνια, αυτή η τάφρος ίσως ήταν επαρκής. Το Svalbard τότε θεωρήθηκε ως το ιδανικό μέρος για τη διατήρηση και την αποθήκευση των σπόρων, καθώς πρόκειται μια πολική έρημο – παγωμένη και ξηρή, με λίγο χιόνι και βροχή.
Αυτό που δεν γνώριζε όμως η ανθρωπότητα εκείνη την εποχή, είναι το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή λειτουργεί πιο γρήγορα σε περιοχές όπως το Svalbard, από ό, τι σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Αυτό σημαίνει πως πλέον η περιοχή πλήττεται από αυξημένες θερμοκρασίες, χιονοστιβάδες, βροχή και, κατά συνέπεια, λιώσιμο των πάγων της. Με άλλα λόγια, η μικρή αυτή τάφρος πλέον δεν αρκεί για να προστατεύσει την αποθήκη από την επιφάνεια απορροής των υδάτων.
Μια κιβωτός τροφίμων
Αυτή τη στιγμή, η εγκατάσταση διαθέτει περίπου 930.000 δείγματα σπόρων που αντιπροσωπεύουν 5.000 φυτικά είδη. Αποθηκεύονται πίσω από βαριές πόρτες, που καλύπτονται από ένα στρώμα πάγου, σε τρία μεγάλα δωμάτια βαθιά μέσα στο βουνό. Η αποθήκη θεωρείται ιδανική τοποθεσία για μακροχρόνια αποθήκευση, εν μέρει επειδή ο πάγος προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική φυσική κατάψυξη, ενώ θα χρειαζόταν πολύς χρόνος για να ξεπαγώσει σε περίπτωση διακοπής ρεύματος.
Το θησαυροφυλάκιο ιδρύθηκε ως δίκτυο ασφαλείας για εθνικές τράπεζες σπόρων, οι οποίες δώρισαν τα δείγματα που περιέχει. Δεν αποθηκεύει όμως τους σπόρους των φυτών που απειλούνται με εξαφάνιση. Προστατεύει το γενετικό υλικό των τροφίμων που βλέπουμε καθημερινά στη διατροφή μας, καθώς και τους άγριους συγγενείς αυτών των φυτών. Τα εν λόγω δείγματα περιλαμβάνουν περίπου 140.000 διαφορετικές ποικιλίες σίτου, 150.000 ρυζιού, 70.000 δείγματα κριθαριού και 10.000 με 20.000 για διάφορα είδη πατάτας, μπιζελιών και άλλων καλλιεργειών.
Προσθέτοντας ποικιλία στη γεωργία
Η βιομηχανική γεωργία βασίζεται σε μονοκαλλιέργειες κλώνων, επομένως ένα παράσιτο θα μπορούσε ενδεχομένως να εξαλείψει μια ολόκληρη ευαίσθητη ποικιλία. Η αλλαγή του κλίματος, σημαίνει ότι μια ξηρασία θα μπορούσε να εξαλείψει ένα μη ανθεκτικό στέλεχος. Για παράδειγμα, οι αγρότες στο παρελθόν καλλιεργούσαν 1.700 διαφορετικά είδη ρυζιού στην Ταϊβάν, όπως αναφέρει στο National Geographic η Ann Tutwiler, διευθύντρια του Biodiversity International, ενός οργανισμού διατήρησης που επικεντρώνεται στη βιοποικιλότητα. Σήμερα, μόνο τρεις ποικιλίες αποτελούν το 82% της καλλιεργημένης περιοχής του νησιού.
«Όταν έχουμε μονοκαλλιέργειες ή καλλιεργούμε μια πολύ περιορισμένη ποικιλία σπόρων, αυτοί είναι πολύ ευαίσθητοι σε παράσιτα και ασθένειες και μπορούν εύκολα να γίνουν αρκετά ευάλωτοι σε διαφορετικές απειλές της κλιματικής αλλαγής», ανέφερε επίσης η Tutwiler, τονίζοντας την ανάγκη διαφοροποίησης του τρόπου που καλλιεργούμε.
Ιστορικά, οι αγρότες έκαναν ακριβώς αυτό. Βασίστηκαν σε μια ποικιλία καλλιεργειών. Εάν ένα είδος σίτου μάλιστα υπέκυπτε λόγω μόλυνσης ή έλλειψης νερού, μπορούσε να αναπτυχθεί μια ελαφρώς διαφορετική συγγενική καλλιέργεια. Όμως από το 1975 και μετά, η γεωργία εξελίχθηκε σε έναν βιομηχανικό τρόπο παραγωγής τροφίμων. Κάθε αγρόκτημα παράγει τώρα μία καλλιέργεια, ένα πολύ εξειδικευμένο προϊόν.
Το Crop Trust, που συνεργάστηκε με τη νορβηγική κυβέρνηση για την κατασκευή της αποθήκης πριν από μια δεκαετία, αναφέρει ότι μπορεί να διασφαλίσει την παροχή τροφίμων. Με τις τράπεζες σπόρων, οι επιστήμονες και οι κτηνοτρόφοι μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το υλικό για να δημιουργούν καλλιέργειες, με ιδιότητες που τις καθιστούν πιο ανθεκτικές.
Η αποθήκη απειλείται
Η αποθήκη σπόρων απειλήθηκε πιο έντονα το Μάιο του 2017, όταν η σήραγγα εισόδου της αποθήκης αντιμετώπισε μια διαρροή. Το νερό και ο πάγος κάλυψαν γρήγορα το δάπεδο, αν και οι ίδιοι οι αποθηκευτικοί θάλαμοι δεν κινδύνευσαν ποτέ.
«Ήταν μια εξαιρετικά μεγάλη ποσότητα βροχής, που έπεσε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», αναφέρει ο Synnove Sandberg, διευθυντής κατασκευής του Statsbygg, της νορβηγικής κυβερνητικής υπηρεσίας που είναι υπεύθυνη για τα κρατικά οικόπεδα και κτίρια, συμπεριλαμβανομένης της αποθήκης.
Στη συνέχεια, η νορβηγική κυβέρνηση δαπάνησε σχεδόν 4,7 εκατομμύρια δολάρια για τη στεγανοποίηση της εγκατάστασης, αφαιρώντας τις πηγές θερμότητας που θα μπορούσαν να λιώσουν τους πάγους, και δημιουργώντας δομές αποστράγγισης στην οροσειρά πάνω από την αποθήκη. Η χώρα αναμένεται να δεσμεύσει επιπλέον 6,3 εκατομμύρια δολάρια για ένα ακόμη κύκλο εργασιών, για την καλύτερη μόνωση της εγκατάστασης από το μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Το Svalbard και η κλιματική αλλαγή
Οι καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις όμως, έχουν επίσης δημιουργήσει μεγάλες και επικίνδυνες χιονοστιβάδες στην περιοχή. Αν και οι κάτοικοι διχάζονται ως προς το πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να είναι η κλιματική αλλαγή για τον τόπο τους, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι αυτή έχει επιδεινωθεί. Και ανταποκρίνονται: η πόλη σταδιακά μετακινείται, με σχέδια να επαναχτιστεί στη μέση της κοιλάδας, μακριά από τις απότομες βουνοπλαγιές.
Οι αλλαγές στο κλίμα καταγράφονται συνεχώς. Η περιοχή δοκιμάζεται από ένα φαινόμενο που κάνει την Αρκτική και την Ανταρκτική να ζεσταίνονται ταχύτερα από ό, τι ο υπόλοιπος πλανήτης, όμως ό,τι και να γίνει, οι υπεύθυνοι της αποθήκης εργάζονται ώστε αυτή να παραμείνει εκεί. Μέχρι την άνοιξη του 2019, οι αναβαθμίσεις προστασίας της σήραγγας που οδηγεί στην εγκατάσταση θα έχουν ολοκληρωθεί. Ο οργανισμός θα μετατρέψει την τρέχουσα σήραγγα σε τσιμεντένιο διάδρομο, θα εγκαταστήσει εξωτερικούς σωλήνες ψύξης και θα τον καλύψει με πάγο, ενώ στη συνέχεια θα αντικαταστήσει το έδαφος.
tvxs.gr
Μια κιβωτός τροφίμων
Αυτή τη στιγμή, η εγκατάσταση διαθέτει περίπου 930.000 δείγματα σπόρων που αντιπροσωπεύουν 5.000 φυτικά είδη. Αποθηκεύονται πίσω από βαριές πόρτες, που καλύπτονται από ένα στρώμα πάγου, σε τρία μεγάλα δωμάτια βαθιά μέσα στο βουνό. Η αποθήκη θεωρείται ιδανική τοποθεσία για μακροχρόνια αποθήκευση, εν μέρει επειδή ο πάγος προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική φυσική κατάψυξη, ενώ θα χρειαζόταν πολύς χρόνος για να ξεπαγώσει σε περίπτωση διακοπής ρεύματος.
Το θησαυροφυλάκιο ιδρύθηκε ως δίκτυο ασφαλείας για εθνικές τράπεζες σπόρων, οι οποίες δώρισαν τα δείγματα που περιέχει. Δεν αποθηκεύει όμως τους σπόρους των φυτών που απειλούνται με εξαφάνιση. Προστατεύει το γενετικό υλικό των τροφίμων που βλέπουμε καθημερινά στη διατροφή μας, καθώς και τους άγριους συγγενείς αυτών των φυτών. Τα εν λόγω δείγματα περιλαμβάνουν περίπου 140.000 διαφορετικές ποικιλίες σίτου, 150.000 ρυζιού, 70.000 δείγματα κριθαριού και 10.000 με 20.000 για διάφορα είδη πατάτας, μπιζελιών και άλλων καλλιεργειών.
Προσθέτοντας ποικιλία στη γεωργία
Η βιομηχανική γεωργία βασίζεται σε μονοκαλλιέργειες κλώνων, επομένως ένα παράσιτο θα μπορούσε ενδεχομένως να εξαλείψει μια ολόκληρη ευαίσθητη ποικιλία. Η αλλαγή του κλίματος, σημαίνει ότι μια ξηρασία θα μπορούσε να εξαλείψει ένα μη ανθεκτικό στέλεχος. Για παράδειγμα, οι αγρότες στο παρελθόν καλλιεργούσαν 1.700 διαφορετικά είδη ρυζιού στην Ταϊβάν, όπως αναφέρει στο National Geographic η Ann Tutwiler, διευθύντρια του Biodiversity International, ενός οργανισμού διατήρησης που επικεντρώνεται στη βιοποικιλότητα. Σήμερα, μόνο τρεις ποικιλίες αποτελούν το 82% της καλλιεργημένης περιοχής του νησιού.
«Όταν έχουμε μονοκαλλιέργειες ή καλλιεργούμε μια πολύ περιορισμένη ποικιλία σπόρων, αυτοί είναι πολύ ευαίσθητοι σε παράσιτα και ασθένειες και μπορούν εύκολα να γίνουν αρκετά ευάλωτοι σε διαφορετικές απειλές της κλιματικής αλλαγής», ανέφερε επίσης η Tutwiler, τονίζοντας την ανάγκη διαφοροποίησης του τρόπου που καλλιεργούμε.
Ιστορικά, οι αγρότες έκαναν ακριβώς αυτό. Βασίστηκαν σε μια ποικιλία καλλιεργειών. Εάν ένα είδος σίτου μάλιστα υπέκυπτε λόγω μόλυνσης ή έλλειψης νερού, μπορούσε να αναπτυχθεί μια ελαφρώς διαφορετική συγγενική καλλιέργεια. Όμως από το 1975 και μετά, η γεωργία εξελίχθηκε σε έναν βιομηχανικό τρόπο παραγωγής τροφίμων. Κάθε αγρόκτημα παράγει τώρα μία καλλιέργεια, ένα πολύ εξειδικευμένο προϊόν.
Το Crop Trust, που συνεργάστηκε με τη νορβηγική κυβέρνηση για την κατασκευή της αποθήκης πριν από μια δεκαετία, αναφέρει ότι μπορεί να διασφαλίσει την παροχή τροφίμων. Με τις τράπεζες σπόρων, οι επιστήμονες και οι κτηνοτρόφοι μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το υλικό για να δημιουργούν καλλιέργειες, με ιδιότητες που τις καθιστούν πιο ανθεκτικές.
Η αποθήκη απειλείται
Η αποθήκη σπόρων απειλήθηκε πιο έντονα το Μάιο του 2017, όταν η σήραγγα εισόδου της αποθήκης αντιμετώπισε μια διαρροή. Το νερό και ο πάγος κάλυψαν γρήγορα το δάπεδο, αν και οι ίδιοι οι αποθηκευτικοί θάλαμοι δεν κινδύνευσαν ποτέ.
«Ήταν μια εξαιρετικά μεγάλη ποσότητα βροχής, που έπεσε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», αναφέρει ο Synnove Sandberg, διευθυντής κατασκευής του Statsbygg, της νορβηγικής κυβερνητικής υπηρεσίας που είναι υπεύθυνη για τα κρατικά οικόπεδα και κτίρια, συμπεριλαμβανομένης της αποθήκης.
Στη συνέχεια, η νορβηγική κυβέρνηση δαπάνησε σχεδόν 4,7 εκατομμύρια δολάρια για τη στεγανοποίηση της εγκατάστασης, αφαιρώντας τις πηγές θερμότητας που θα μπορούσαν να λιώσουν τους πάγους, και δημιουργώντας δομές αποστράγγισης στην οροσειρά πάνω από την αποθήκη. Η χώρα αναμένεται να δεσμεύσει επιπλέον 6,3 εκατομμύρια δολάρια για ένα ακόμη κύκλο εργασιών, για την καλύτερη μόνωση της εγκατάστασης από το μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Το Svalbard και η κλιματική αλλαγή
Οι καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις όμως, έχουν επίσης δημιουργήσει μεγάλες και επικίνδυνες χιονοστιβάδες στην περιοχή. Αν και οι κάτοικοι διχάζονται ως προς το πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να είναι η κλιματική αλλαγή για τον τόπο τους, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι αυτή έχει επιδεινωθεί. Και ανταποκρίνονται: η πόλη σταδιακά μετακινείται, με σχέδια να επαναχτιστεί στη μέση της κοιλάδας, μακριά από τις απότομες βουνοπλαγιές.
Οι αλλαγές στο κλίμα καταγράφονται συνεχώς. Η περιοχή δοκιμάζεται από ένα φαινόμενο που κάνει την Αρκτική και την Ανταρκτική να ζεσταίνονται ταχύτερα από ό, τι ο υπόλοιπος πλανήτης, όμως ό,τι και να γίνει, οι υπεύθυνοι της αποθήκης εργάζονται ώστε αυτή να παραμείνει εκεί. Μέχρι την άνοιξη του 2019, οι αναβαθμίσεις προστασίας της σήραγγας που οδηγεί στην εγκατάσταση θα έχουν ολοκληρωθεί. Ο οργανισμός θα μετατρέψει την τρέχουσα σήραγγα σε τσιμεντένιο διάδρομο, θα εγκαταστήσει εξωτερικούς σωλήνες ψύξης και θα τον καλύψει με πάγο, ενώ στη συνέχεια θα αντικαταστήσει το έδαφος.
tvxs.gr
