«Να σου πω τι θα μείνει από μένα; Ένα δύο ποιήματα που θα τα βάλουν οι ανθολόγοι σε μία ανθολογία. Και καμιά φορά σε καμιά επέτειο θα βάζουν ένα δύο τραγουδάκια σε στίχους Μάνου Ελευθέριου. Αυτό το βλέπουμε σε μια σειρά δεκάδων χρόνων. Έτσι γίνεται. Εξάλλου για μένα αυτοί που δεν πρέπει να ξεχαστούν είναι οι μεγάλοι επιστήμονες που βοήθησαν την ανθρωπότητα» μου είπε ο Μάνος Ελευθερίου με απόλυτη φυσικότητα και χωρίς καμία πικρία στη συνέντευξη που κάναμε πέρσι.
Ενώ θαύμασα την σχεδόν κυνική απλότητά του αντέδρασα μέσα μου «Δεν μπορεί να μας αξίζει μια τέτοια λήθη. Όχι, αυτά τα τραγούδια θα τα ανακαλύπτουν μετά από χρόνια οι πιτσιρικάδες και θα τα ανασταίνουν με τον τρόπο τους» σκέφτηκα και του το είπα όταν έσβησε το κόκκινο λαμπάκι του ραδιοφώνου. Χαμογέλασε κι έσκυψε το κεφάλι.
Ο Μάνος Ελευθέριου, που έφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα της Κυριακής, με καθόρισε με πολλούς τρόπους. Χωρίς να ξέρω καν τ’ όνομά του τότε στα παιδικά μου χρόνια ακούγοντας τον «Άγιο Φεβρουάριο», «Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα», τη «Δίκοπη ζωή» ένιωσα τις πρώτες μεγάλες ανατριχίλες κι άρχισα να γράφω. Σωστά το έγραψε ο Οδυσσέας Ιωάννου πως ήταν για μας το όριο! Απέδειξε ότι ο ποιητικός στιχουργικός λόγος δεν είναι περιουσία εκλεκτών αλλά όλων. Και κυρίως των κατατρεγμένων, των απελπισμένων των πρωταγωνιστών των δικών του τραγουδιών.
Τόσο απλός, τόσο ποιητικός, τόσο ερωτικός, σπαρακτικός, υπαρξιακός και βαθιά πολιτικός συνάμα. Κι αυτός, ο ταπεινός, ο λιγομίλητος, άνοιγε σαν παιδί την καρδιά του στους φίλους του και δεν δίστασε να πει πόσο κακοποιήθηκε από συνθέτες που του φώναζαν και τον πρόσβαλλαν. Ούτε ντράπηκε να ομολογήσει πως αν ξεκινούσε από την αρχή θα έγραφε περισσότερα λαϊκά τραγούδια για να ζήσει καλύτερα.
Στην τελευταία μας συνάντηση μου μίλησε για τη συλλογή του, για τα παιδικά του χρόνια στη Σύρο, για τον ξεριζωμό που τον κινητοποίησε να γράψει για τη μητέρα του που έγραφε κι η ίδια, για τις φρικώδεις στιγμές στις συνεργασίες του με συνθέτες, για τις φιλίες του με τον Ελύτη, τον Θεοδωράκη και άλλους μεγάλους δημιουργούς, για το πόσο το πλήρωσε που κρατούσε Αυγή και Ριζοσπάστη τα δύσκολα χρόνια, για τους ταπεινούς του στόχους και για τα πολιτικά τραγούδια που έγραφε τις μέρες που μιλάγαμε, ένα χρόνο πριν, καθώς θεωρούσε ότι σήμερα τέτοια τραγούδια πρέπει να γράφονται.
Γιατί συλλέγετε χειρόγραφα ακόμη και του 19ου αιώνα από σχολεία; Έχουν ιερότητα για σας τα αντικείμενα αυτά; ρώτησα. «Μου δίνουν χαρά. Μάλλον έχετε δίκιο, έχουν ιερότητα για μένα. Όταν βλέπεις με ποιον τρόπο τα παιδιά προσπαθούν να ορθογραφήσουν το 1890 για παράδειγμα, ή τα βαθμολόγιά τους συγκινείσαι . Βλέπεις πόσοι πήραν άριστα πόσοι κάτω του μέτριου, κανείς ντοκτορά.»
Πηγη: tvxs.gr
Μάνος Ελευθερίου: «Να σου πω τι θα μείνει από μένα; «
